پیامدهای توافق بزرگ اوپک

مهدی عسلی؛ کارشناس بازار نفت در روزنامه ایران نوشت: در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه سوم و چهارم خرداد ماه 1396 (مصادف با 24 و 25 ماه مه‌2017) دبیرخانه اوپک وین شاهد سه جلسه مهم نفتی بود که تأثیر تصمیم‌های اتخاذ شده در این جلسات بدون تردید در بازار‌های نفت احساس خواهد شد.

 

در واقع حتی از روزهای قبل از برگزاری این جلسات با توجه به موضع گیری‌های کشورهای مهم سازمان اوپک مانند ایران، عراق، کویت ونزوئلا و بیانیه مشترکی که هفته قبل از برگزاری کنفرانس و در حاشیه کنفرانس «ابتکار جاده و کمربند چین» توسط وزیران نفت عربستان و روسیه منتشر شده بود، بازار انتظار تمدید توافق تاریخی اواخر سال میلادی قبل اوپک و 11 کشور تولید‌کننده نفت غیراوپک را داشت. در نوامبر سال قبل وزیران اوپک توافق کردند با کاهش 1.2 میلیون بشکه‌ای نفت از کل تولید اوپک به تعادل بازار کمک کرده و مازاد انبارهای تجاری نفت را کاهش دهند.

 

این توافق با همراهی 11 کشور تولید‌کننده نفت غیر اوپک از جمله کشورهای فدراسیون روسیه، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، عمان، مکزیک و مالزی در 10 دسامبر سال گذشته تقویت شد. کشورهای غیر اوپک تعهد کرده بودند 600 هزار بشکه از تولید نفت خود را کاهش دهند که در این میان روسیه با تعهد کاهش 300 هزار بشکه در روز نقش بارزی در این توافق داشت.

 

هدف اصلی این تصمیم، یعنی حذف 1.8 میلیون بشکه در روز از عرضه کل، در وهله اول کاستن حجم انبارهای تجاری نفت در دنیا بخصوص انبارهای نفت کشورهای توسعه یافته بود که به سطح نگران‌کننده‌ای رسیده و نزدیک دویست میلیون بشکه بالاتر از متوسط 5 سال گذشته قرار گرفته بود. بنابراین بازگرداندن تعادل به بازار حول قیمت‌های قابل قبول (که از قول وزیران اوپک و غیر اوپک حدود 60 دلار در هر بشکه گفته شده بود) نیازمند حذف مازاد نفت موجود در انبارها بود.

 

بر اساس برآوردهای دبیرخانه اوپک انتظار می‌رفت این میزان کاهش بتواند طی 6 ماه مازاد نفت انبارهای تجاری را حذف کند و تعادل را به بازار نفت بازگرداند ؛ سپس در کنفرانس ماه مه‌2017 (پنجشنبه 4 خرداد ماه) کنفرانس وزیران در مورد تمدید این کاهش یا بازگشت به سطح عادی تولید خود تصمیم بگیرد. بنابراین موضوع اصلی مباحث کنفرانس این هفته اوپک بررسی بازار نفت و تصمیم‌گیری در خصوص استمرار سطح تولید کنونی اوپک است.

 

گزارش سازمان‌های بین‌المللی انرژی و کارشناسان بازارهای نفت نشان می دهد که به‌طورکلی اعضای اوپک نزدیک 100 درصد و کشورهای 11 گانه غیراوپک حدود 50 درصد به تعهدات خود در کاهش تولید از سقف تولید اکتبر سال گذشته عمل کرده‌اند. همانطور که گفته شد با توجه به بیانیه‌ها و مواضعی که در هفته‌های گذشته توسط وزیران نفت و انرژی اوپک و روسیه اعلام شده بود تمدید تصمیم نوامبر گذشته برای 9 ماه آینده توسط بازار پیش‌بینی می‌شد و روند کاهش قیمت‌های نفت هم در دوهفته گذشته متوقف شده و قیمت‌ها تا حدود 50 دلار در هر بشکه بازگشته بود. با اینحال کاهش قیمت‌های نفت بلافاصله پس از پایان کنفرانس وزیران اوپک نشان داد که بازار انتظار داشته اوپک و کشورهای غیر اوپک شرکت‌کننده در کنفرانس تصمیمات قوی تری برای بازگشت تعادل به بازارهای نفت اتخاذ کنند.

 

دلیل این انتظار به‌طورکلی عدم تحقق هدف کاهش مازاد انبارهای نفت تجاری در دنیا و استمرار مازاد تولید نفت در سال‌جاری میلادی بوده است. برآوردهای مختلف نشان می‌دهد که در سال 2017 به‌طور متوسط روزانه 500 هزار بشکه نفت بیش از تقاضای جهانی روانه بازارها شده و موجب افزایش حجم انبارهای نفت شده است. افزایش بیش از انتظار تولید نفت در امریکای شمالی و نیز برزیل و دریای شمال و برخی دیگر از مناطق و در مقابل ضعف تقاضا برای نفت در اقتصادهای مهم مانند آلمان، هندوستان، امریکا و ترکیه عامل اصلی این عدم تعادل بوده است.

 

هدف اوپک از توافق برای کاهش تولید، در وهله اول حذف مازاد انبار نفت و فرآورده‌ها در کشورهای توسعه یافته و بازارهای در حال ظهور و رساندن حجم انبارها به سطح میانگین سال‌های اخیر بوده است. اما این هدف هنوز به طور کامل تحقق نیافته و انبارها به مراتب از میانگین 5 ساله بالاتر است که این فشار زیادی به قیمت‌های نفت وارد می‌کند.