ایران مال، انقلابی در مجتمع‌های تجاری چند‌منظوره

ایران مال یا بازار بزرگ ایران پارادایم جدیدی در صنعت مجتمع‌های تجاری چندمنظوره در ایران و خارومیانه ایجاد کرده است.

دکتر رامین سمیع زاده مدیر مرکز نمایشگاهی ایران مال در حاشیه برگزاری نخستین نمایشگاه شهر گردشگر واقع در بازار بزرگ ایران گفت: در حال حاضر ایران مال یا بازار بزرگ ایران پارادایم جدیدی در صنعت مجتمع‌های تجاری چندمنظوره در ایران و خارومیانه ایجاد کرده است؛ پارادایمی که مبنای آن بر ارائه خدمات به همه ذینفعان و واسطه های حوزه گردشگری بوده و «سرویس و ارائه خدمات» شاه کلید آن است.

وی با بیان اینکه ۷۰ درصد فضاهای ایران مال به بخش های غیر تجاری از قبیل فرهنگی، هنری، ورزشی، اجتماعی، سلامت تعلق دارد، عنوان کرد: تنها ۳۰ درصد این مجموعه را می توان مربوط به بخش تجاری دانست که این یک نگاه جدید و دیدگاه بروز جهانی است.

مدیر مرکز نمایشگاهی ایران مال ادامه داد: در حال حاضر همزمان با برگزاری نمایشگاه شهر گردشگر رویدادهای هم افزایی نیز اجرا می شود. به عبارت دیگر همزمان در ۳ طبقه و ۱۴ هزار متر مربع فضای مفید و ۲۵ هزار متر مربع فضای کل نمایشگاه، همزمان سمینار‌ها ورک‌شاپ‌ها، کنفرانس‌ها و جلساتی با محوریت «بی تو بی» در بال شمالی این مجموعه در حال برگزاری است.

سمیع زاده افزود: تا به حال چنین مال تجاری در کشورهای همسایه و حتی در خاورمیانه وجود نداشته پس ‌می‌توان گفت که ایران مال در این صنعت پیشتاز بوده است؛ وجود هتل، سینما، کافی شاپ و رستوران‌های ملی و بین المللی، مراکز مجهز ورزشی و همچنین حوزه فرهنگی فعال و در نهایت مسجد بسیار غنی از نظر معماری همه به نوعی فضایی را ایجاد کرده است که یک گردشگر امکان اقامت کامل و کافی را در ایران مال داشته باشد.

وی درباره تاثیر پتانسیل بازار بزرگ ایران و زیر ساخت قوی مجموعه نمایشگاهی گفت: امروزه مفهومی رایج در دنیا به نام مدل‌های تجاری کسب وکار به وجود آمده است؛ در شرایط فعلی امروز کشور اکثر نهادها، ارگان های خصوصی احتیاج به زیرساخت‌های خاصی برای مدل های کسب و کارشان دارند. به عقیده بنده اگر در صنعت به همین شکل پیش برویم، حتما به مرز نابودی کشیده خواهد شد. به همین دلیل مدل‌های کسب کاری که برای مرکز نمایشگاهی ایران مال تعریف شده به گونه ای است که در این شرایط می تواند به سمت تقویت و توسعه در صنایع گوناگون برود.

دکتر سمیع زاده در پایان افزود: یکی از بحث‌های مهم در نخستین نمایشگاه شهر گردشگر این است که نباید به دنبال جاذبه ها و پتانسیل های گردشگری در سازمان ها و ارگان های بزرگ باشیم، در حالی که ما در خانه ها و جمع های کوچک در کشور پتانسیل های گردشگری داریم که با حمایت از آنها در بحث اشتغال، اقتصاد و رونق کسب و کارهای کوچک موثر خواهیم بود. قطعا یکی از دستاوردهای بزرگ‌ نمایشگاه شهر گردشگر تعریف صحیح مفهوم صنعت گردشگری است.

 

پارسال چه تعداد مسکن در تهران معامله شد؟

خبرآنلاین: بررسی ها نشان می‌دهد که میزان خرید و فروش واحدهای مسکونی در تهران در سال جاری رکورد 5 سال اخیر را شکسته ،رقمی که از سال 1392 تاکنون اتفاق نیفتاده است.

بر اساس آخرین آمار ارائه شده از سوی بانک مرکزی تعداد واحدهای فروخته شده در تهران به 181 هزار و 200 واحد مسکونی رسید که در مقایسه با سال گذشته افزایشی محسوس را نشان می دهد.

میزان افزایش خرید و فروش واحدهای مسکونی در این دوره زمانی نسبت به مدت مشابه سال قبل برابر با 11.8 درصد گزارش شده است. آمارها نشان می دهد در سال 1395 ، تعداد واحدهای فروخته شده در تهران به 162 هزار و 100 واحد رسیده است.

افزایش حجم خرید و فروش در حالی اتفاق افتاد که بررسی ها نشان می دهد مسکن در ایران همچنان در رکودی کشدار به سر می‌برد.

رکود بازار مسکن در سال 1386 آغاز شده است.این رکود پس از آن اتفاق افتاد که قیمت مسکن با انفجاری قابل توجه روبرو شد و سپس کاهش قدرت خرید سبب شد خرید و فروش مسکن به عنوان سرمایه ای ترین کالای سبد خانوار ایرانی با کاهش مواجه شود.

این رکود در حالی همچنان برقرار است که قدرت خرید مسکن نیز افزایش نیافته است و همچنان بخش عمده ای از جامعه ایران با این مساله دست به گریبان است البته افزایش میزان تسهیلات اعطایی برای خرید مسکن به تدریج اثرات مثبت خود را در بازار آشکار کرده است.

دولت دوازدهم در قراری نانوشته حساب ویژه ای را بر بخش مسکن باز کرده است، چرا که در سال جاری نفت، با توجه به اتفاقات رخ داده در سال گذشته و رشد انفجاری دو سال اخیر دیگر توان اثرگذاری‌اش بر رشد اقتصادی را تا حدی از دست داده است و مسکن پیشران مهم اقتصاد ایران برای رشد در سال جاری محسوب می شود.

ایران برنامه رشد اشتغال زایی را در سال جاری نیز هدف‌گذاری کرده است از این رو به نظر می رسد رشد بخش مسکن با توجه به قابلیت این حوزه در رشد اقتصاد نیز موثر واقع شود.

خرید و فروش رکورد شکن

میزان خرید و فروش واحدهای مسکونی در تهران در سال جاری رکورد 5 سال اخیر را شکسته است.بررسی ها نشان می دهد از سال 1392 تاکنون هیچ گاه تعداد واحدهای فروخته شده در تهران به سقف 180 هزار واحد نرسیده است که این رقمی قابل توجه و با اهمیت است.

بر اساس این گزارش در 5 سال گذشته در کل بیش از 790 هزار واحد مسکونی در تهران فروخته شده است.در این دوره زمانی یک بار فروش واحدهای مسکونی رکود 172 هزار و 500 واحد را شکست اما در سال پس از آن یعنی در سال 1384 این وضعیت معکوس شد و در نتیجه بار دیگر رکود در بازار مسکن محسوس تر از گذشته شد.

بانک مرکزی هر ماه آماری در خصوص میزان معاملات مسکن در تهران منتشر می کند که آخرین آمار منتشر شده در این خصوص تحولات بازار مسکن در اسفند ماه سال گذشته را نشان می دهد.

چرا بازار تهران اهمیت دارد؟

بازار مسکن در تهران از اهمیتی قابل توجه برخوردار است چرا که بازار تهران در حقیقت بازار پیشران محسوب می شود و تحولات بازار مسکن در این کلان شهر ، بر میزان معاملات در سایر بازارها تاثیر می گذارد.

رکود در بازار مسکن تهران سیگنال رکود را به سایر بازارهای کشور در شهرهای دیگر مخابره می کند و رونق آن علامتی برای بهبود وضعیت در دیگر شهرهاست.با این حال برخی معتقدند با توجه به اشباع بازار تهران، به زودی این اثرگذاری از تهران سلب شده و به دیگر کلان شهرها اختصاص خواهد یافت.

و اما مسکن مهر

اجرای پروژه مسکن مهر یکی از دلایل رکود در حوزه خرید و فروش مسکن محسوب می شود چرا که با اجرای این پروژه بزرگ ، بخشی عظیم از خریداران بالقوه از بازار خارج شدند.

این گزارش نشان می دهد پروژه مسکن مهر به زودی مهر پایان را بر کارنامه خود می بیند و دولت دوازدهم اجرای طرح نوسازی واحدهای مسکونی در بافت فرسوده را در دستور کار قرار خواهد داد.آمار زیر نشان می دهد میزان خرید وفروش واحدهای مسکونی در سال های 1392 تا پایان سال 1396 چه میزان بوده است.

ساختمان‌های مسکن مهر، قابل سکونت نیست

رویداد 24: موسوی بیوکی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی بر این عقیده است که تخلفات در ساخت مسکن مهر کاملاً محرز است و بسیاری از ساختمان‌های مسکن مهر که در زلزله اخیر کرمانشاه تخریب شدند، دیگر قابل سکونت نیستند.

بیش از یک هفته از زلزله مهیب کرمانشاه می‌گذرد، زلزله‌ای باقدرت 7 ریشتر که کرمانشاه و سایر شهرستان‌های این استان را لرزاند و بیش از 500 کشته و حدود سه هزار مصدوم برجای گذاشت.

کشته و زخمی شدن هم‌وطنانمان در زلزله کرمانشاه، فقط یک‌طرف این داستان غم‌انگیز بود. ساختمان‌های مسکن مهر نیز در این زلزله نقشی پررنگ را بر عهده داشتند تا جایی که از همان ابتدای وقوع زلزله انگشت اتهام به این ساختمان‌ها و سازندگان آن‌ها نشانه رفت و تا به همین لحظه این موضوع به محلی برای درگیری‌های سیاسی میان مسئولین تبدیل شد.

موافقان و مخالفان مسکن مهر هرکدام ادعا می‌کنند که مهندسین و ناظران متخصص را به این منطقه فرستاده‌اند تا از نزدیک استحکام این ساختمان‌ها را موردبررسی قرار دهند؛‌ نوش دارو پس از مرگ سهراب!‌ زیرا دیگر نه هم‌وطنانمان زنده خواهند شد و نه دیگر این ساختمان‌ها برایشان محلی امن برای زندگی می‌شود.

از سوی دیگر اما بسیاری از کارشناسان و ناظران خبره در این امر، بر این عقیده هستند که اجرا و نظارت در ساخت این ساختمان‌ها، تحت هیچ شرایطی رعایت نشده است و علاوه بر این، از بی‌کیفیت‌ترین و بدترین مصالح ممکن در ساخت آن‌ها بکار رفته است.

سید ابوالفضل موسوی بیوکی، نماینده مردم یزد در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با رویداد۲۴، با اشاره به آخرین وضعیت مسکن‌ مهرهای کرمانشاه که در زلزله اخیر که با درصد بالایی تخریب شدند، گفت: در شهر اسلام‌آباد که از کانون و مرکز اصلی زلزله کمی دورتر بود، دو مجموعه به‌صورت کامل تخریب‌شده‌اند. یکی از آن‌ها ساختمان بیمارستان بوده است که مجری آن دولتی است و اشکال آن‌هم اشکالات فنی، طراحی و نظارت است؛ در این خصوص این ساختمان ‌همه‌ی ابعاد شفاف است و جای هیچ‌گونه دفاعی ندارد.

بیوکی با اشاره به ساختمان‌های مسکن مهر در اسلام‌آباد، تصریح کرد: ساختمان‌ها‌ی مسکن مهر در این منطقه به‌صورت کامل تخریب‌شده‌اند، یعنی ستون کامل فروریخته است. شخصاً از این ساختمان‌ها بازدید کردم و دیدم که بتن‌های که استفاده‌شده است مقاومت لازم را ندارد و کاملاً پوک است، حتی با دست خودم این بتن‌های پوک را پیش سایر نمایندگان مجلس می‌شکستم و به آن‌ها نشان دادم که این بتن کاملاً بی‌کیفیت است.

این نماینده مجلس بابیان اینکه این ساختمان‌ها به لحاظ اجرا و نظارت کاملاً دچار مشکل هستند، خاطرنشان کرد: مصالح به‌کاررفته در این ساختمان‌ها کاملاً بی‌کیفیت بوده است و هیچ‌گونه نظارتی هم در مرحله ساخت وجود نداشته است. قسمت ستون‌ها، راه‌پله و غیره تخریب‌شده و وجود اشکال و ایرادات مختلف در ساختمان محرز است. در ساختمان‌های مسکن مهر سرپل ذهاب اما شرایط به گونه‌ی دیگری است، در این ساختمان‌ها اسکلت و ستون ساختمان سالم است اما کلیه پارتیشن و نماها به‌طور کامل ریخته است و به همین دلیل خسارات جانی هم داشته است؛ بنابراین در این‌که در هر دو ساختمان نما و پارتیشن‌ها ریخته است شکی وجود ندارد و وجود تخلف هم محرز است.

عضو کمیسیون عمران بابیان اینکه زلزله‌ای قدرت 7 ریشتر واقعاً سهمگین‌ است، خاطرنشان کرد: خانه‌های مسکن مهر همگی نوساز بوده‌اند و بعید می‌دانم که برای این میزان از قدرت زلزله طراحی نشده باشند و فرضمان بر این است که این ساختمان در مقابل زلزله‌های با این ریشتر مقاوم هستند.

بیوکی ادامه داد: با توجه به بازدیدهای که من از این مناطق انجام دادم، مشخص است که در سرپل ذهاب به نظر می‌رسد اجرا بهتر بوده است اما دیوارها کاملاً ریخته است. ساختمان‌های اسلام‌آباد باید به‌صورت کامل تخریب شود و دیگر قابل سکونت هم نیست، اما در سرپل ذهاب با توجه به اینکه ستون و سقف سالم مانده است باید مورد آزمایش قرار بگیرند تا استحکام آن‌ها بررسی شود.

نماینده مردم یزد در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به وضعیت صاحب‌خانه‌های مسکن مهر در خصوص پرداخت اقساط این ساختمان‌ها، گفت: این موضوعی است که اکنون در دست بررسی است که چه کسی و چه نهادی مسئولیت ساخت آن را بر عهده بگیرد؛ اما دولت مکلف است که این کار را انجام دهد و این موضوع باری نیست که بخواهد بر روی دوش مردم قرار بگیرد، زیرا مردم مقصر نیستند زیرا هیچ دخل و تصرفی در آن نداشتند. هم رئیس مجلس و هم رهبر معظم انقلاب در منطقه حضور داشتند و قطعاً تصمیمات لازم را در این خصوص اتخاذ خواهند کرد.

موسوی بیوکی بابیان اینکه تخلفات در مسکن‌های مهر کاملاً محرز است، خاطرنشان کرد: ما کشوری زندگی می‌کنیم که حادثه‌خیز است و نمی‌توانیم خانه‌ و ساختمان‌هایمان را بر اساس موقعیت زلزله و حوادث طبیعی نسازیم. اگر کشوری بودیم که روی خط زلزله قرار نداشتیم می‌شد تا حدودی توجیه کرد اما کشور ما بر خط زلزله قرار دارد و طبیعتاً ساخت‌وسازهایمان‌ هم باید از استحکام کافی و لازم برخوردار باشد. مسکن مهر تاکنون نشان داده است که پر از سؤال است و دولت باید این ابهام و علامت سؤال را رفع کند، ما نیز در مجلس شورای اسلامی پیگیری‌های لازم را صورت خواهیم داد.

کابوس مسکن بی‌ مهر در غرب کشور

شکوفه حبیب‌زاده در روزنامه شرق نوشت: تصاویر گویاست؛ ساختمان‌های مسکن ‌مهر فروریخته‌اند و ساختمان‌های دیگر با تخریب‌هایی کمتر، هنوز بر قامت خود ایستاده‌اند. این نمای کلی از مسکن‌ مهر سرپل ذهاب است؛ دومین پروژه مسکن ‌مهری که بر اثر زلزله این‌چنین فروریخت و زیر پای صاحبانش را خالی کرد.

 

اردیبهشت‌ همین امسال هم زمین‌لرزه‌ای کوچک‌تر از زلزله اخیر، خراسان شمالی را لرزاند. آن زمین‌لزره با ٥,٧ ریشتر، ساختمان‌های مسکن مهر بجنورد را به‌‌شدت تخریب کرد و حالا زمین‌لرزه‌ای به‌مراتب سهمگین‌تر با ٧.٣ ریشتر، دومین پروژه مسکن مهر را هم به خاک نشاند. همین دستمایه هشتگ #مسکن_بی_مهر در توییتر شده است. ساکنان مسکن‌مهرنشین‌ آن‌قدر نگران‌اند که آرام‌آرام آغاز به تخلیه مسکن‌های مهر کرده‌اند. خبر تخلیه مسکن مهر روانسر در استان کرمانشاه هم همان ساعات اولیه پس از انتشار تصاویر خرابی‌ها و قیاس مسکن‌ مهر و دیگر خانه‌ها، خبرساز شد و این پروژه را تبدیل به کابوسی ملی کرد.

 

‌ مسکن مهر  روی گسل!

 

اولین‌ واکنش‌ها از سوی یک مقام مسئول در وزارت راه‌و‌شهرسازی مطرح شد. مسعود شریفی، مدیرکل راه‌وشهرسازی استان کرمانشاه، گفته ساختمان‌های مسکن مهر روی گسل بنا شده‌اند و تخریبشان طبیعی است. او گفته: «در این شهرستان دو پروژه ٥٠٠واحدی و ٢٥٠واحدی مسکن مهر داریم که خانه‌های پروژه اول با توجه به قرارگرفتن روی گسل، آسیبی جدی دیده‌اند و این موضوع به دلیل پایین‌بودن کیفیت ساخت مسکن مهر نبوده، بلکه تمام ساختمان‌ها و سازه‌های آن منطقه حتی اداره راه‌وشهرسازی این شهرستان که ساختمانی یک‌طبقه است، آسیب دیده‌اند». جالب آنکه حتی با پذیرش این ادعا، مشخص نیست چرا طرح اولیه این پروژه بی‌بررسی کارشناسی روی گسل بنا نهاده شده است تا این مسکن مهر که تنها دو سال از ساخت آن می‌گذرد، ‌چنین فروبریزد. این گفته این مقام مسئول را البته هیچ‌یک از مسئولان دیگر تأیید نمی‌کنند.

 

‌ جهانگیری: بیشتر خانه‌های تخریب‌شده متعلق به مسکن مهر است

 

اسحاق جهانگیری، معاون‌اول ریاست‌جمهوری، نیز در جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی گفته بیشتر خانه‌های تخریب‌شده در زلزله استان کرمانشاه، متعلق به ساختمان‌های مسکن مهر است و وزارت راه‌و‌شهرسازی را ملکف کرده با دقت این موضوع را که چرا خانه‌های نوساز تا این حد آسیب‌پذیر بوده‌اند، بررسی کند. این گفته‌ها را نه‌تنها شواهد موجود که معاون مسکن و ساختمان وزارت راه‌وشهرسازی نیز در گفت‌وگو با «شرق» تأیید می‌کند.

 

‌ تخریب و تلفات بالا در مسکن‌ مهر شانتاژ رسانه‌هاست!

 

 در گیرودار نگرانی‌ها، سوءاستفاده‌‌گران سیاسی از قافله عقب نماندند. کانال تلگرامی دولت ‌بهار متعلق به احمدی‌نژاد و یارانش، بعد از انتشار گسترده تصاویر و فیلم‌های مربوط به این تخریب‌ها در مسکن مهر سر‌پل‌ ذهاب، نوشت: «حالا عده‌ای شارلاتان دوره افتاده‌اند و با عکس و فیلم چند واحد آپارتمان مسکن مهر از میان صدها ‌هزار واحد مسکن مهر (که البته اسکلت‌هایشان هم اکثرا در برابر زلزله شدید ٧,٥ ریشتری سالم مانده)، عقده‌گشایی سیاسی می‌کنند». در بخش دیگری از این واکنش آمده: «شارلاتان‌های تنبل و بی‌عاری که اگر در سال‌های ١٣٨٤ تا ١٣٩٢ آنها بر سر کار مانده بودند، الان همچون زلزله رودبار، چند ١٠‌هزار جسد روی دست مردم ایران باقی مانده بود». این کانال تلگرامی همچنین ادعا کرده: «تخریب و تلفات بالا در مسکن ‌مهر، شانتاژ رسانه‌هاست!». گویا بازی احمدی‌نژاد با جان مردم در پروژه‌های هلیکوپتری مسکن مهر، هنوز دلشان را خنک نکرده که حالا، نمک به زخم مردم می‌پاشند.

 

‌ دومین ریزش مسکن مهر در یک سال

 

حامد مظاهریان، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه‌وشهرسازی، در گفت‌وگو با «شرق» تأیید می‌کند که مسکن مهر سرپل‌ ذهاب پس از مسکن مهر بجنورد در خراسان‌شمالی، دومین مسکن مهری است که بر اثر زمین‌لرزه فروریخته است. مظاهریان می‌گوید: اینها سرآغاز مشکلاتی است که تحت عنوان مسکن مهر در کشور اجرائی شده است و در سال‌های آینده، ابعاد دیگر اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آنها بیشتر خود را نشان خواهد داد.

 

این مقام مسئول ادامه می‌دهد: به دلیل ماهیتی که این پروژه‌ در مکان‌یابی، قراردادها، اتصال و تأمین خدمات زیربنایی و روبنایی و تمرکز گروه‌های کم‌درآمد کنار هم داشته، بارها مورد نقد قرار گرفته است و برای همین باید ارزیابی جدی‌ای از این پروژه‌ها صورت بگیرد تا منتظر نباشیم دوباره حادثه‌ای برای ساختمان‌های دیگر مسکن مهر رخ دهد.مظاهریان می‌افزاید: در مدتی که از افتتاح این پروژه گذشته، در دو زلزله اخیر، یکی در خراسان‌شمالی و دیگری در کرمانشاه و قصرشیرین، شاهد هستیم رفتار ساختمانی این پروژه‌ها از نظر جزئیات ساختمانی و رعایت ضوابط و مقررات درست نبوده که نشان می‌دهد در مکان‌گزینی این پروژه‌ها مشکلی جدی وجود دارد.

 

معاون مسکن و ساختمان وزیر راه‌وشهرسازی در واکنش به اظهارات مدیرکل راه‌و‌شهرسازی استان کرمانشاه، می‌گوید: ضوابط آیین‌نامه ٢٨٠٠ (آیین‌نامه طراحی لرزه‌ای ایران) اعلام می‌کند وقتی ساختمانی نزدیک به گسل بنا شده، باید ضوابط خاصی را رعایت کنند؛ اما آنچه اکنون در پروژه‌های مسکن مهر رخ داده، اجرائی‌نشدن این نکات در طراحی و ساخت‌وساز این پروژه است و کاملا پیداست در ساخت‌وسازها به اندازه کافی مراقبت‌های فنی صورت نگرفته و در نهایت آنهایی متضرر شده‌اند که ساکن ساختمان‌های مسکن مهر بوده‌اند. او با بیان اینکه پس از پایان امدادرسانی، بلافاصله تیم‌هایی برای برآورد دقیق‌تر از خسارت‌های مسکن مهر راهی این منطقه خواهند شد، ادامه می‌دهد:‌ باید دید آیا لازم بوده چنین متراکم در شهرهای کم‌جمعیت در غرب کشور ساختمان بسازیم؟ چه لزومی داشته فرهنگ آپارتمان‌نشینی را تا این شهرها ادامه دهیم؟ وسعت زمین‌هایی که آنجا وجود دارد، بافت‌های فرسوده درون‌شهرها، همه و همه فرصتی برای ساخت‌وساز صحیح بوده که هزینه‌های صرف‌شده در مسکن مهر، این فرصت‌ها را از بین برده است.

 

‌ مسکن مهر در صدر اخبار  ٢ دهه آینده

 

به گفته این مقام مسئول، آسیب‌های جدی در اثر زلزله به عدم رعایت مقررات ملی ساختمان برمی‌گردد و به‌همین‌دلیل، در سال‌های آتی مسائل دیگر فرهنگی و اجتماعی و سطح عمومی خدمات شهری نازل سبب می‌شود تا یکی، دو دهه آینده همواره مسکن مهر در صدر اخبار قرار گیرد. مظاهریان در واکنش به اینکه این کم‌کاری‌ها در ساخت مسکن مهر ناشی از عدم پرداخت بودجه کافی برای ساخت این پروژه‌‌ها بوده، می‌گوید: کمبود بودجه نمی‌تواند توجیه خوبی برای این کم‌کاری‌ها باشد، زیرا مهندس و پیمان‌کاران موظف بودند مطابق قراردادهایی که داشتند مقررات ملی ساختمان را رعایت کنند.

 

بنابراین این سخنان، بهانه قابل‌قبولی نیست.او در واکنش به ادعای مطروحه از سوی کانال تلگرامی دولت ‌بهار متعلق به احمدی‌نژاد و یارانش درباره استحکام این بناها، می‌گوید: قضاوت اصلی را باید مردم داشته باشند. مردمی که گران‌ترین کالای زندگی‌شان مسکن است، حق دارند اگر دولت در ساختمان‌سازی دخالت می‌کند، این ساختمان ایمن باشد تا سرمایه‌هایشان به خطر نیفتد.

 

آن مردم بهترین داوران هستند و باید قضاوت را برعهده ساکنانی گذاشت که این اتفاقات برای آنها افتاده است.معاون وزیر راه‌وشهرسازی با اعلام اینکه از امروز گروه‌ها اعزام خواهند شد و در هفته آینده درصد تخریب‌ها روشن می‌شود، در قیاس آسیب‌های ساختمان‌های مسکن مهر خراسان‌شمالی و کرمانشاه می‌گوید: در برآورد اولیه به نظر می‌رسد این خسارت زلزله اخیر در بخش شهری بالاتر از خسارتی است که در زلزله خراسان‌شمالی داشته‌ایم.

 

 ساختمان‌های مسکن مهر قطعا ایراد داشته

 

مجید جودی، مدیرکل بازسازی بنیاد مسکن کشور، نیز در گفت‌وگو با «شرق» در واکنش به تخریب‌های صورت‌گرفته در مسکن مهر کرمانشاه می‌گوید: ساختمان‌های مسکن مهر قطعا ایراد داشته و به عقیده من ایراد کار به ساخت‌و‌ساز برمی‌گردد، اما باید خسارت‌ها را بررسی کرد تا مشخص شود، این تخریب جدی، ضعف در اجرا، ضعف در محاسبه و نقشه بوده یا چنین خسارتی در مقابل این زلزله طبیعی است، اما آنچه مسلم است در این منطقه، نزدیک به ٤٠هزار واحد مسکونی روستایی و ٢٠هزار واحد مسکونی شهری داریم که تحت‌تأثیر مستقیم زلزله قرار گرفته و آسیب به آنها وارد شده است.  او البته یادآور می‌شود که بیان هر حرفی در این زمان، صرفا نمک‌پاشیدن به زخم مردمی است که با هزارویک آرزو در مسکن مهر زندگی می‌کنند.

 

مدیرکل بازسازی بنیاد مسکن کشور همچنین در مورد اقداماتی که از سوی بنیاد مسکن در حال انجام است، می‌گوید: با توجه به اینکه هنوز ساعاتی از زلزله گذشته و زلزله بزرگ بوده و منطقه هم وسیع، اولویت اول امداد و نجات است. با‌وجودی‌که وظیفه بنیاد مسکن، بازسازی است، اما نجات جان مردم اولویت همه دستگاه‌های اجرائی است.

 

به گفته او، اکنون از پنج استان بالغ بر ۵۰ اکیپ ماشین‌آلات سنگین وارد منطقه کرده و نسبت به بازگشایی معابر برای امداد و نجات وارد عمل شده‌ایم و بلافاصله بعد از اینکه عملیات امداد و نجات در یکی، دو روز آینده انجام شد، آواربرداری را آغاز می‌کنیم.جودی در واکنش به برآورد اولیه خسارت می‌افزاید: حدود ٥٠ کارشناس خبره هم برای ارزیابی خسارت وارد استان شده‌اند که پس از هماهنگی‌های اولیه، از امروز آغاز به ارزیابی می‌کنند.به گفته او، تا ٤٨ ساعت آینده، برآورد اولیه را ارائه می‌دهیم و آمار دقیق را هم تا یک‌ هفته آینده اعلام خواهیم کرد.

 

‌ ناچار شدیم برق مسکن مهر را قطع کنیم

 

درهمین‌حال محمد ابراهیم‌نژاد، مدیرکل بحران و پدافند غیرعامل شرکت توانیر، هم به مهر گفته: «مجبور شدیم برای برق‌رسانی به سایر بخش‌های سرپل ذهاب، برق مسکن مهر را به‌طور کامل قطع کنیم». به نظر می‌رسد با تخریب‌های گسترده صورت‌گرفته در مسکن مهر این منطقه، حتی دیگر بهانه‌ای برای برق‌رسانی باقی نماند.

آخوندی، میراث دار خرابه های مسکن بود

خبرگزاری ایسنا: یک کارشناس اقتصاد مسکن با بیان این‌که وزیر راه و شهرسازی میراث‌دار خرابه‌های ناشی از عملکرد دولت‌های نهم و دهم بود خاطرنشان کرد: ادامه اجرای بدون سر و صدا و فارغ از هیاهوی تبلیغاتی مسکن مهر کار بزرگی بود که آقای آخوندی با وجود اعتقاد نداشتن به این طرح انجام داده است.

سلمان خادم المله در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: تخصص دولت‌های نهم و دهم این بود که دولت‌های بعدی را به مفهوم عام کلمه به بخش‌های مختلف بدهکار کند که این نگاه جدا از مسائل اقتصادی، آثار اجتماعی، سیاسی و حتی امنیتی بدی می‌تواند داشته باشد. مسکن مهر یکی از همان پروژه‌های تعهدآور بود که گفته می‌شود تا چندین دولت آینده را هم درگیر مسائل زیرساختی خود کرده است.

وی افزود: دولت یازدهم میراث دار یک خرابه اقتصادی از دولت‌های قبلی بود. حجم بالای تعهداتی که دولت داشته به‌علاوه پروژه‌هایی که ولو با نیت خیرخواهانه آغاز شده اما اجرای آنها بد بوده، منجر به این شد که دولت یازدهم با یک بحران شدید اقتصادی مواجه شود. رکود تورمی در دنیا خیلی از اقتصادهای قوی را زمین زده چه برسد به اقتصاد کشور ما که دارای مشکلات زیادی بوده و به‌علاوه با تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کرده است.

به گفته خادم‌المله، عملکرد وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم عملکرد قابل قبولی بوده است. گرچه جا برای این‌که بهتر از این عمل شود و قدم‌های بهتری برداشته شود بوده که انشاءالله در دولت دوازدهم جبران خواهد شد. لیکن با توجه به حجم مشکلات و تعهداتی که دولت داشته، به نظرم در حوزه مسکن عملکرد قابل قبول بوده ولی تاکید می‌کنم  که جا برای بهتر شدن بوده است.

این کارشناس اقتصاد مسکن با بیان این‌که اجرای بدون سر و صدا و فارغ از هیاهوی تبلیغاتی مسکن مهر کار بزرگی بوده که آقای آخوندی انجام داده است، خاطرنشان کرد: مسکن مهر پروژه‌ای بود که از نظر عقلایی نباید در آن حجم استارت می‌خورد. با این حال به عنوان یک کار نیمه کاره به این دولت تحویل داده شد. آقای آخوندی ۵۵ درصد این واحدها را در دولت یازدهم تحویل داد؛ در حالی که خود دولت قبل که بنیان‌گذار این طرح بود نتوانست بیش از ۴۵ درصد را تحویل دهد. مضافا این‌که آقای آخوندی اصلا اعتقادی به مسکن مهر نداشت اما باید تعهدات را به انجام می‌رساند.

وی، دیگر عملکرد مثبت دولت یازدهم را کنترل قیمت مسکن عنوان و خاطرنشان کرد: کنترل قیمت مسکن می‌تواند نقطه مثبت وزارت راه و شهرسازی باشد که البته بخشی از آن تابع شرایط رکود بوده و نمی‌ توان همه را به عملکرد این وزارتخانه مرتبط دانست. اما در نتیجه عملکرد دولت‌های قبل از ابتدای روی کار آمدن دولت تدبیر و امید در سال ۱۳۹۲ قیمت زمین ۹ برابر و قیمت مسکن ۶ برابر نسبت به سال ۱۳۸۴ افزایش یافته بود. با این وجود شاهد بودیم که در دولت یازدهم قیمت مسکن ثابت ماند.

این کارشناس اقتصاد مسکن گفت: آنچه که جا داشت در وزارت راه و شهرسازی بیشتر کار شود بحث کمک به تقویت عرضه و تقاضای مسکن بود که صرفا به وزارت راه و شهرسازی مربوط نیست و بخش‌های دیگر نیز درگیر آن هستند. به نظرم بهتر بود در این حوزه سیاست‌های جسورانه‌تری در پیش گرفته شود و این سیاست‌ها بعید است با توجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور، اثر تورمی جدی ایجاد می‌کرد.

خادم‌المله با اشاره به لزوم نوسازی بافت‌های ناکارآمد شهری تصریح کرد: حجم مشکلاتی که بالای سر وزارت راه و شهرسازی بود باعث شد به بحث نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده کمتر توجه شود. آقای آخودندی هم امروز در جلسه بررسی صلاحیت خود در مجلس شورای اسلامی گفتند که نوسازی بافت‌های فرسوده و حاشیه‌ای در دولت بعدی مورد توجه است. بهسازی و نوسازی پروژه ملی است که اگر انجام شود رضایت اجتماعی را بالا می‌برد و بسیاری از مشکلات ناشی از بافت‌های فرسوده کاهش می‌یابد.  بنابراین برای دولت بعدی اقداماتی که منجر به تقویت تقاضای مسکن شود و اقداماتی که در حقیقت منجر به نوسازی و بهسازی بیشتر و بهتر بافت‌های فرسوده باشد می‌تواند از آیتم‌های مورد نظر دولت دوازدهم قرار گیرد.

چاره روحانی برای سنگی که احمدی نژاد ته چاه انداخت

روزنامه شرق: احمدی‌نژاد سنگی ته چاه انداخت که هر دولتمرد عاقلی پس از او هم، به سادگی نمی‌تواند چاره‌ای برای اوضاع به‌هم‌ریخته «مسکن مهر» او پیدا کند. اما حالا سازوکارهایی برای بهینه‌کردن استفاده از مسکن‌های مهری که با بی‌مهری متقاضیان مواجه شده‌اند، پیدا شده. دولت بر آن شده تا با کمک بنیاد مسکن، مسکن‌های مهری را که متقاضی ندارند،
 
با تسهیلات و کمک‌های ویژه به اقشاری که توان تأمین مسکن ندارند، بدهد. معاون امور مسکن شهری بنیاد مسکن با تشریح جزئیات طرح مسکن حمایتی و اجتماعی از پرداخت کمک هفت‌میلیون‌تومانی بلاعوض برای خرید مسکن مهر فاقد متقاضی خبر داد.جواد حق‌شناس با اشاره به اینکه طبق قانون اساسی تأمین مسکن برای اقشاری که توان تأمین مسکن را ندارند بر عهده دولت است، گفت: مسکن اجتماعی برای چهار دهک برنامه‌ریزی شده است که شامل دو فصل کلی مسکن حمایتی و مسکن اجتماعی و شامل هفت برنامه است.
 
حق‌شناس به جزئیات مسکن حمایتی پرداخت و ادامه داد: در قالب طرح مسکن حمایتی، دولت برای آن دسته از افرادی که قادر به تأمین زمین برای ساخت مسکن هستند، تسهیلاتی برای تأمین مسکن به صورت ملکی در نظر می‌گیرد. معاون امور مسکن شهری بنیاد مسکن تأکید کرد: سه برنامه در مسکن حمایتی پیش‌بینی شده است؛ کسانی که تمایل به ساخت مسکن دارند، می‌توانند از تسهیلات (بر حسب جمعیت شهرها) ۳۰ ، ۴۰ و ۵۰ میلیون تومانی استفاده کنند.
 
وی افزود: تسهیلات ۳۰میلیون‌تومانی برای شهرهای زیر ۲۰ هزار جمعیت، ۴۰ میلیون تومان برای شهرهای ۲۰۰ تا ۵۰۰‌ هزار نفر و همچنین تسهیلات ۵۰میلیون‌تومانی برای بیش از ۵۰۰ هزار نفر در نظر گرفته شده است. حق‌شناس با بیان اینکه افرادی که زمین دارای پروانه ساختمانی دارند، می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند، گفت: نوع دوم مسکن حمایتی به صورت خرید مسکن ملکی است؛ به گونه‌ای که افراد در همان شهری که ساکن هستند، می‌توانند مسکنی تا ۲۰ سال ساخت خریداری کنند.
 
این طرح کمک می‌کند افراد برای خرید از تسهیلات استفاده کنند. وی با بیان اینکه کمک به خرید مسکن مهر در این طرح برنامه‌ریزی شده است، تصریح کرد: اگر تقاضا برای مسکن مهر فاقد متقاضی وجود داشته باشد، تا هفت میلیون تومان کمک بلاعوض دریافت می‌کنند. حق‌شناس با تأکید بر اینکه در برنامه مسکن حمایتی ۳۵ هزار نفر از تسهیلات این طرح استفاده می‌کنند، گفت: در سال ۹۶، ۱۰ هزار واحد برای ساخت مسکن، ۲۰ هزار واحد برای خرید مسکن ملکی، پنج هزار واحد برای مسکن مهر فاقد تقاضا از تسهیلات مسکن حمایتی برخوردار می‌شوند. معاون امور مسکن شهری بنیاد مسکن، طرح مسکن اجتماعی را برای گروهی از متقاضیانی که آورده لازم را برای ساخت یا خرید ندارند، دانست و گفت: در مسکن اجتماعی، برنامه دولت در قالب مسکن اجاره‌ای است.

مردم، چشم به راه خروج مسکن از رکود

روزنامه ایران: رکود بازار مسکن که نتیجه سیاست‌های غلط دولت نهم و دهم  و افزایش 700درصدی قیمت زمین و مسکن بود در حالی ادامه دارد که انتظار برای مشخص شدن انتخابات ریاست جمهوری نیز باعث شد در دو ماه گذشته تعداد معاملات کم شود.

 

اما مشخص شدن نتیجه انتخابات از یک سو و نزدیک شدن به تکمیل واحدهای باقیمانده مسکن مهر از سوی دیگر اجرای برنامه‌های جدید دولت انتظار رونق در بازار مسکن را پررنگ کرده است. دولت یازدهم در بخش مسکن و برای خانه دار شدن اقشار مختلف برنامه‌های مختلفی تدارک دید اما ناتمام ماندن مسکن مهر و هزینه‌های سنگین آن موجب شد دولت ابتدا به خاطر تعهد به متقاضیان مسکن مهر اتمام آن را در اولویت قرار دهد.

 

با نزدیک شدن به پایان کار دولت یازدهم مسکن مهر نیز به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود و به این ترتیب دست دولت برای اجرای برنامه‌های مسکنی خود بازتر خواهد بود. البته برنامه‌هایی مانند افزایش وام خرید از 20 میلیون به 160 میلیون، نوسازی و ساخت مسکن روستایی و ساخت مسکن با کمک نهادهای حمایتی شروع شده و این‌طور نیست که ساخت مسکن معطل مسکن مهر مانده باشد اما اجرای کامل برنامه‌ها با وجود نابسامانی باقی مانده از دولت قبل و برنامه مسکن مهر که بیش از 40 هزار میلیارد تومان منابع دولتی را بلعید تقریباً کاری دشوار بود.

 

افزایش 700 درصدی قیمت مسکن  در 8 سال کسانی که تلاش می‌کنند تداوم رکود بازار مسکن را به دولت نسبت دهند هرگز تمایل ندارند بالا رفتن افسارگسیخته قیمت‌ها بخصوص از سال 90 تا 92 و تأثیرش بر وضعیت کنونی مسکن را به خاطر بیاورند. از سال 84 تا 92 جهش ناگهانی در قیمت زمین رخ می‌دهد و در طول 8 سال قیمت ها بیشتر از 700 درصد بالا می‌رود که موجب تلاطم در بازار مسکن شد و آثار آن همچنان در این بازار نمود دارد چون زمین یکی از مهم‌ترین عوامل تورم شدید قیمت مسکن است.طی سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ قیمت زمین از متری ۶۴۰ هزار تومان به متری ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در شهر تهران افزایش یافته که ۷۰۰ درصد و معادل ۸.۶ برابر افزایش قیمت را نشان می‌دهد.

 

فرمول شرقی برای خانه‌های خالی

روزنامه دنیای اقتصاد: مشابه خارجی عارضه «خانه‌های خالی» از بین کشورهای دچار به این چالش، در بازار مسکن کره جنوبی به‌صورت ریشه‌ای، تحت کنترل قرار گرفت.

 

بازار مسکن کره تا سال 1999، تحت‌تاثیر سیاست «عرضه انبوه» با چرخه معیوب «ساخت‌و‌سازهای میلیونی خارج از الگوی تقاضا، ناپایداری شدید قیمت‌ها و عدم‌توازن عرضه و تقاضا» مواجه بود؛ اما دولت در سال 2003، با تصفیه بازار از «بیراهه سیاست‌گذاری» و اجرای طرح‌های 5 گانه سیاست «رفاه مسکن» توانست ضمن تامین نیاز کم‌درآمدها، چالش احتکار مسکن و رشد حجم املاک بدون استفاده را رفع کند.

مشابه خارجی عارضه «خانه‏های خالی» که در بازار مسکن ایران، به گره پیچیده و در ظاهر، لاینحل تبدیل شده است، در یکی از کشورهای درگیر این چالش،‏ با اجرای سیاست متفاوت از دغدغه اشتباه برخی دولت‏ها، مهار شد. نتایج یک بررسی درباره کشورهای موفق در زمینه «مقابله پایدار با احتکار مسکن»، ضمن معرفی الگوی کره جنوبی نشان می‏دهد: سیاست سنتی دولت‏ها در بخش مسکن که همواره «عرضه انبوه» را تک‏نسخه تنظیم بازار ملک می‌داند، نه تنها در کوتاه مدت و میان مدت، قادر به تامین کامل نیاز جامعه هدف تقاضا نیست که در بلندمدت، بدون اثرگذاری بر روند رشد قیمت مسکن، باعث افزایش املاک بدون استفاده و دامن زدن به بهره‏برداری صفر از حجم قابل توجهی از واحدهای ساخته‏شده دوره قبل، می‏شود. در بازار مسکن کره جنوبی، کارنامه هر دو سیاست‏گذاری «غلط» یا سنتی و همچنین «واقع‏بینانه» یا کارآمد، به ثبت رسیده است به‌طوری که آثار اجرای آنها، عملکرد دومی را تایید می‏کند. دولت کره جنوبی در سال 2003 بعد از حداقل یک دهه تلاش بیهوده در تنظیم مولفه‏های بازار مسکن از طریق «برنامه‏های 4 ساله ساخت و سازهای میلیونی»، سرانجام با متوقف کردن سیاست عرضه انبوه، طرح‏های مبتنی بر سیاست «رفاه مسکن» را در دستور کار قرار داد.

احمدی نژاد یک‌شبه مسکن مهر را 75 برابر کرد

روزنامه شرق: انتخاب هلیکوپتری مسکن مهر پردیس بدون حتی یک ورق کاغذ برای بررسی طرح آن را به‌راحتی نمی‌توان فراموش کرد؛  همان‌چیزی که وقتی عباس آخوندی، وزیر راه‌ و شهرسازی، آن را برای نخستین‌بار علنی کرد، منتقدان نتوانستند آن را رد کنند.
 
در بررسی این طرح، هرچند با هدفی درست در دستور کار قرار گرفت، اما چگونگی اجرائی‌کردن آن، چیزی جز تخریب اقتصاد و همان مسکن‌هایی که قرار بود سرپناهی برای مردم محروم باشد، نبود. ناصر ذاکری،  عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در نشستی با عنوان «تأملی نقادانه در برنامه مسکن مهر» در یکی از نشست‌‌های مؤسسه دین ‌و اقتصاد، به بررسی این طرح پرداخت.  طرحی که او در ١٣ بند به آن پرداخت، در اغلب موارد، نمره منفی گرفت. حال آنکه در یکی از موارد منفی، او به طرح اولیه مسکن مهر اشاره می‌کند و می‌گوید: «حجمی که برای مسکن مهر پیشنهاد شده بود در حد ٢٠ هزار واحد مسکونی در سال بود... ولی در همان جلسه ظاهرا با تصمیم رئیس دولت نهم، آقای احمدی‌نژاد، این عدد ٧٥ برابر می‌شود و ایشان می‌گوید ١,٥ میلیون واحد ساخته شود...».
 
  این علاوه بر بار مالی سنگینی است که به‌خاطر مسکن مهر بر کشور تحمیل و بانک مرکزی با چاپ بدون پشتوانه پول، برای تکمیل این طرح به‌اجبار وارد گود شد و حاصلش چیزی نبود جز تورم ٤٠درصدی برای کشور که بار آن، بر شانه‌های مردمی که دیگر از روزبه‌روز گران‌شدن اقلام، به تنگ آمده بودند، سنگینی کرد. اینجاست که باید نسبت به شعارها و وعده‌های انتخاباتی برخی کاندیداهای ریاست‌جمهوری برای افزودن بار مالی جدید برای مسکن، با نام «مسکن کرامت» هشدار داد و نگران بود از آنکه روزی، این شانه‌ها دیگر تاب نیاورد و مردم، کمر خم کنند. این شیوه عملی است که به گفته ذاکری، می‌توان آن را نوعی نذری نگاه‌کردن،  نامید.
 
ایده مسکن مهر به علت قیمت‌ تمام‌شده بالا
 
ایده اصلی مسکن مهر که نقطه شروع این برنامه بزرگ و پرحجم و پرهزینه بود، این بود که قیمت تمام‌شده مسکن در کشور بالاست. به طور طبیعی بسیاری از خانوارهای کم‌درآمد و حتی اقشار متوسط هم توان تأمین مسکن را با آن قیمت بالا نداشتند. نتیجه این است که باید دولت وارد عمل شده و مسکن ارزان‌قیمت برای کسانی که توانایی خرید مسکن در شرایط موجود را ندارند تهیه و ارائه کند. 
 
احمدی‌نژاد، واحدهای مسکن مهر را ٧٥برابر کرد
 
اولین‌بار که این طرح مطرح شد، مصوبه‌ای تهیه شده و به رئیس دولت نهم در سال ٨٦ ارائه می‌شود. حجمی که برای این کار پیشنهاد شده بود در حد ٢٠ هزار واحد مسکونی در سال بود. با توجه به ظرفیتی که تیم کارشناسی آن زمان دیده بود که شاید این اندازه معقول بود، ولی در همان جلسه ظاهرا با تصمیم رئیس دولت نهم، آقای احمدی‌نژاد، این عدد ٧٥ برابر می‌شود. تعبیر معروف شاعر بزرگوارمان که می‌فرماید: «پی مصلحت مجلس آراستند، نشستند و گفتند و برخاستند». اینجا اصلا بحث به نشستن و برخاستن نرسید؛ آن‌قدر که سریع اتفاق افتاد. یک جا مطرح می‌شود که می‌خواهیم ٢٠ هزار واحد مسکن بسازیم. ایشان می‌گوید ١,٥‌ میلیون واحد ساخته شود. این نکته نشان‌دهنده آن است که تا چه میزان تشتت در این برنامه وجود داشته و فرایند تصمیم‌گیری در این کار، درست طی نشده بود.
 
٣٠٠ هزار واحد مسکونی، اختلاف آمار دو دولت
 
در پایان دولت دهم (تابستان ٩٢) به‌گونه‌ای که مسئولان دولت جدید مطرح کردند، جمعا ٧٠٠‌ هزار واحد تا آن زمان مسکن تحویل متقاضیان شده بود، درحالی‌که بنا بود ١,٥ میلیون در سال تحویل مردم داده شود، اما با وقفه‌ای سه‌ساله چنین نشد. البته در پاسخ به این قضیه وزیر وقت راه و شهرسازی، آقای نیکزاد، اعلام کردند یک‌ میلیون واحد تحویل دادیم. این هم نکته جالبی است که حتی در رابطه با چنین برنامه بزرگی نمی‌توانیم تصویر روشن آماری‌ای ارائه کنیم که جای بحثی نداشته باشد. دولت قبلی می‌گوید یک‌ میلیون واحد تحویل دادیم، دولت جدید می‌گوید ٧٠٠‌ هزار واحد تحویل شده و این دعوا هنوز هم حل نشده است؛ بخشی به خاطر مشکلات آماری است، بخشی به خاطر تحریم‌ها؛ مثلا اینکه مسکن ساخته، افتتاح، تحویل داده و سند زده شده، هرکدام از اینها ممکن است اعداد متفاوتی داشته باشد، اما همه اینها به این معناست که ما برنامه‌ای به این عظمت در کشور شروع کردیم، درحالی‌که یک نگاه جامع مبتنی‌بر آمار و اطلاعات در این زمینه نداریم.
 
در بررسی اینکه مسکن مهر تا چه اندازه با فضای کارشناسی در ارتباط بوده باید چند مورد را بررسی کرد. اولین مسئله که به نظرم در برنامه جامع مسکن باید به آن توجه می‌شد، «نیازسنجی و تعیین میزان واقعی کمبود در سال‌های آینده» است. این مسئله در مورد هر کالایی می‌تواند مطرح شود اعم از اینکه مسکن باشد یا حتی میوه شب عید. به طور طبیعی باید به‌عنوان یک برنامه بلندمدت توجه کنیم که رشد جمعیت چقدر است، ابعاد خانوار در طول مثلا ١٠ یا ٢٠ سال آینده در چه مسیری حرکت می‌کند و درمجموع تقاضای بالقوه برای مسکن، تعداد خانوارها و تعداد متقاضیان در چه مسیری پیش خواهد رفت و در قدم بعدی نگاه خواهیم کرد که کمبودمان چقدر است. قدم سوم این است که حجم بافت فرسوده که همین الان باید به خاطر مشکلات و ناامنی، تخریب شود که از حیز انتفاع خارج و مستهلک شده و حجم بافت فرسوده که باید جایگزین شود چقدر است، اما در این طرح نسنجیده و بدون اعتنا به شاخص‌های کلان کشور طرح و برنامه‌ریزی می‌شود.
 
نکته دوم توجه به ناهمگونی جمعیت و مهاجرت در کشور است. جمعیت ما به صورت بسیار ناهمگون در کشور توزیع شده؛ مثلا در استان تهران تراکم جمعیتمان تقریبا‌ هزار نفر در کیلومترمربع است. در استان سمنان تراکم جمعیت هفت نفر است. در مسکن مهر به این نکته توجه نشده که آیا الگوی تراکم جمعیتی که به صورت ناهمگون در جامعه شکل گرفته را به همین صورت ادامه دهیم یا خیر. در هر شهری به مقامات مسئول منطقه مسئولیتی داده شده که در بیرون شهر در جایی مناسب زمینی از منابع ملی پیدا و این پروژه را شروع کنند. قاعدتا هر شهرستانی که قدرت لابی بیشتری داشته و امکانات بیشتری در اختیار داشته، کلنگ بیشتری زده و پروژه‌های بیشتری را زخمی کرده و به تیم بعدی تحویل داده است. نکته سوم توجه به اصلاح الگوی مصرف مسکن با توجه به الزامات درآمدی، اجتماعی و فرهنگی است. بسیاری از واحدهای مسکونی کوچکی که ساخته شده به خاطر دیوارهای نازک و شرایط خاصی که دارند حریم خصوصی و امن خانواده را رعایت نمی‌کنند.نکته چهارم بهبود دسترسی‌ها و زیرساخت‌های شهری است. در قالب برنامه جامع و بلندمدت مسکن قاعدتا فقط اینکه مسکن بسازیم و تعداد مسکن‌های ارائه‌شده زیاد باشد و افراد سرپناه داشته باشند، کفایت نمی‌کند و ممکن است به معنای رفاه نباشد.
 
نمره منفی مسکن مهر در دسترسی و عمر مفید
 
مسکن بخشی از خدمات شهری و رفاهی است که زندگی را برای مجموعه‌ای از شهروندان فراهم می‌کند. در‌این‌باره هیچ‌ توجهی نشده بود و زیرساخت‌های لازم فراهم نشده؛ حتی به شبکه آب، برق و فاضلاب هم توجه نشده. فقط اینکه مسکن به سرعت ساخته شده و افتتاح شود، مدنظر قرار گرفته است. اینجا می‌توان گفت باید به این برنامه نمره منفی بدهیم. نکته پنجم که به‌عنوان مسئله‌ای کلیدی برای برنامه جامع مسکن اهمیت دارد، این است که در قالب سیاستی که برنامه مسکن برای ١٠ یا ٢٠ سال مطرح می‌شود، باید متوسط عمر مفید ساختمان‌ها در کشور افزایش پیدا کند. به‌عبارتی اگر بخواهیم برنامه‌ای را ارزیابی کنیم، باید ببینیم آیا این برنامه موفق شده عمر مفید ساختمان‌ها را در کشور افزایش دهد یا نه؟ صرف اینکه تعداد واحدهای مسکن به حدی زیاد شده که الان متقاضی ندارد، کفایت نمی‌کند. نکته مهم‌تر این است که باید عمر مفید ساختمان‌‌ها بالا برود. آنچه اعلام شده بود این بود که در جامعه ما عمر مفید ساختمان‌ها ٣٠ سال و البته الان کمتر شده است.
 
در اواسط دهه ٨٠ عمر مفید ساختمان در کشورهای اروپایی ٧٠ سال بود. به عبارتی آنها سالانه ١,٥ درصد دارایی‌های ساختمانی‌شان مستهلک می‌شد و ما ٣.٣ درصد. این، هزینه استهلاکی است که به مصرف‌کنندگان و کل جامعه تحمیل می‌شود. در نظر بگیرید در کشور ظرفیت ساخت سالانه یک‌ میلیون واحد داشته باشیم، حدود ٢٢ واحد مسکونی داریم، فرضا اگر ٢٠‌ میلیون واحد مسکونی با عمر مفید ٢٥ساله داشته باشیم، به این معناست که هر سال، چهار درصد این ٢٠‌ میلیون، یعنی ٨٠٠‌ هزار واحد مستهلک می‌شود.
 
اگر بتوانیم یک‌ میلیون واحد مسکونی بسازیم، ٨٠٠‌ هزار واحد جایگزین بافت‌های فرسوده و فقط ٢٠٠ هزار واحد ظرفیت‌سازی می‌شود. اما اگر بتوانیم همین ٢٥ سال را به ٣٣ سال برسانیم (با اجرای یک‌سری سیاست‌های پروژه‌های ساختمانی، نظارت بهتر و مدیریت مناسب، عمر مفید ساختمان‌ها را افزایش دهیم) میزان استهلاک ساختمانمان به سه درصد می‌رسد؛ یعنی سالانه ٦٠٠‌ هزار واحد مستهلک می‌شود و با یک‌ میلیون واحد ساخت سالانه، می‌توانیم ٤٠٠‌ هزار واحد ظرفیت اضافی تولید کنیم. در این رابطه پروژه‌های مسکن مهر متأسفانه اثر بسیار منفی‌ای را در سطح کشور گذاشته. ساختمان‌هایی که ساخته شده گفته می‌شود هنوز به مرحله بهره‌برداری قرار نگرفته به بافت فرسوده پیوسته‌اند. یعنی عمر مفیدشان فوق‌العاده پایین است و این متوسط عمر ساختمان در کشور را به شدت کاهش داده است. اگر به این محور نگاه کنیم یک نمره منفی قابل توجه به پروژه خواهیم داد.
 
محور ششم، افزایش درجه ایمنی ساختمان‌هاست. بعد از فاجعه دردناک ساختمان پلاسکو، که کل کشور را متأثر کرد، این‌گونه مطرح شد که از برج‌های بزرگ و گران‌قیمتی که در تهران ساخته شده، فقط دو مورد ساختمان است که از نظر ایمنی در رتبه عالی هستند. مشخص است با این وضعیت، در سطح کشور خیلی مشکل داریم؛ چه رسد به بافت فرسوده و ساختمان‌های مسکن مهر، که در شرایط نامطلوب و نامرغوب ساخته شده. درباره ایمنی ساختمان‌ها هم کاری نکرده‌ایم. فقط ساختمان ساخته می‌شود و آمار پروژه‌های قابل افتتاح افزایش پیدا می‌کند. در این برنامه هم نکته مثبتی نمی‌بینیم. محور هفتم بهینه‌سازی مصرف انرژی، در حوزه ساخت و دورانی است که ساختمان بهره‌برداری می‌شود. به‌طور طبیعی در کشوری که اتلاف منابع گسترده‌ای دارد و با مشکلات فراوانی مواجه است، باید در ساخت‌و‌ساز مسکن به سمت بهینه‌سازی مصرف انرژی برویم.
 
در این برنامه اقدامی در این‌باره پیش‌بینی نشده است. خیلی از پروژه‌هایی که در بعضی مناطق ساخته شده، بعد از اینکه به مصرف‌کننده تحویل داده شده دیوار را سوراخ کرده و لوله بخاری نصب کرده‌اند؛ یعنی سازنده حتی جای لوله‌ بخاری را هم پیش‌بینی نکرده است. مشخص است که در این ساختمان میزان ایمنی و اتلاف انرژی تا چه حد خواهد بود. در این رابطه هم نمره منفی به این پروژه می‌دهیم.

نذری نگاه کردن در مسکن مهر
 
نام محور هشتم را «نگرش چندنسلی و برنامه برای همه متقاضیان» گذاشته‌ام. افرادی که الان در شرایطی هستند که بتوانند در فهرست متقاضیان ثبت‌نام کنند، برگ برنده‌ای پیدا می‌کنند که دیگران نخواهند داشت و فقط فرزندان آنها مسکن مهر را از آنها به ارث خواهند برد. باید برنامه‌ای داشته باشید که فقط برای یک نسل نباشد. دو سال قبل آقای آخوندی، وزیر فعلی راه و شهرسازی می‌گفتند باید در کشور دولت در این حد آماده خدمت‌گزاری باشد که به سؤال «چگونه می‌توانم مسکن بخرم؟» هر فردی پاسخ مناسب بدهد. به عبارتی سایتی در فضای مجازی وجود داشته باشد که حتی یک نوجوان ١٠ ساله هم بتواند به این سایت مراجعه کند و بگوید من می‌خواهم در آینده مسکن خریداری کنم، شما چه برنامه‌ای به من پیشنهاد می‌کنید و آن سیستم به او می‌گوید؛ شما فعلا حساب بانکی پس‌انداز جوانان باز کن، بعد از دیپلم اطلاعات بعدی را به تو می‌دهیم. نه اینکه فرد از حالا به‌عنوان کابوسی با این قضیه مواجه باشد که باز هم دولت مهرورز وارد میدان خواهد شد و پروژه‌ای به نام مسکن مهر مطرح خواهد کرد ومعلوم نیست من هم بتوانم در آن ثبت‌نام کنم یا نه. این نگاه مثل نذری نگاه‌کردن است. کسانی که در محل هستند می‌توانند از غذای نذری استفاده کنند و برای کسانی که از گرد راه رسیده‌اند و متقاضی خواهند شد فکری نکرده‌ایم. متأسفانه بسیاری از واگذاری‌های مسکن در سال‌های اول انقلاب از این دست بود. امتیازی برای کسانی که در آن زمان می‌توانستند متقاضی شوند فراهم شده، که دیگران باید ٧٠ سال تلاش کنند تا بتوانند جبرانش کنند. این نگاه به خاطر نبود نگرش بین‌نسلی است.
 
خروج حرفه‌ای‌ها از بازار مسکن
 
نکته نهم، خروج حرفه‌ای‌ها از بازار مسکن است. در طول‌ سال‌های گذشته همه بسازبفروش و سازنده شده‌اند. هرکسی در کنار فعالیت خودش، پروژه ساختمانی کوچک و بزرگ هم انجام داده است. این نوع فضای ساخت‌وساز باعث شده افراد غیرحرفه‌ای و آماتور وارد بازار شوند. طبعا اینها ساخت‌وسازشان غیرفنی بوده، نظارت خوبی انجام نشده و هزینه تولیدشان بالا بوده است. سودشان هم قاعدتا کم بوده اما به دلیل اینکه در دوره‌ای قرار داشته‌اند که قیمت مسکن به‌شدت بالا می‌رفته، با همین ریخت و پاش‌ها هم سود زیادی کرده‌اند. در کشور ما، یکی از بهترین فعالان حوزه فرش، که تاجر بزرگی شده و توانسته برندی را ایجاد کند، همین که منابع مالی و سرمایه‌ای به دست می‌آورد، بلافاصله پروژه ساخت‌وساز راه می‌اندازد. فرد دیگری که چهره ماندگار صنعت تولید کود و سم در کشور، کارآفرین موفق و توانمند است و کاملا سالم و بدون رانت کار می‌کند نیز در کنار فعالیت پرسود و پرارزش اجتماعی خودش کار ساخت‌وساز انجام می‌دهد. یا سرمایه‌گذار معروفی که چندی پیش از زندان آزاد شد و معروف به عابربانک حوزه فوتبال است، با اینکه فعالیتش کارخانه‌داری در حوزه‌ای دیگر بوده مدام صحبت از تجارت و خریدوفروش زمین و ساخت‌وساز می‌کند.
 
به‌عبارت دیگر شرایط اقتصادی ما به‌گونه‌ای بوده که هر کارآفرین در حوزه خودش همین که پولی به دست آورده، ‌دنبال این نبوده که ادغام افقی یا عمودی شکل دهد و فعالیتش را گسترش دهد؛ بلکه بلافاصله دنبال این بوده که فعالیتی در حوزه ساخت‌وساز داشته باشد. این هجوم گسترده در حوزه ساخت‌و‌ساز از یک طرف باعث ایجاد تورم شده و مهم‌تر اینکه ساخت‌و‌ساز غیرحرفه‌ای شده است. یعنی افرادی وارد این حوزه شده‌اند که این‌کاره نیستند. اینها به‌طور طبیعی آثار فنی، مالی و اقتصادی به بار می‌آورد.  محور دهم در پروژه مسکن مهر افزایش نقش سیستم بانکی در تأمین مالی خریداران مسکن است. سیستم بانکی قاعدتا فقط به این منظور تهیه نشده که پول سپرده‌های کوچک مردم را جمع‌آوری کند و در اختیار مشتریان کلان خودش قرار دهد. در کشورهای توسعه‌یافته شاخص «مانده تسهیلات بخش مسکن» نسبت به «کل تسهیلات بانکی» عدد بزرگی است. اگر خاطرتان باشد رکودی که در سال ٢٠٠٨ در آمریکا شروع شد از اینجا بود که بانک‌ها در بخش تسهیلات مسکن سرمایه‌گذاری عظیمی کرده بودند و یکباره مثل بازی دومینو به تمام مؤسسات مختلف مالی اعتباری منتقل شد و ورشکستگی و رکود را به اقتصاد آمریکا و در سطح جهان تحمیل کرد. معمولا در این کشورها در حد ٤٠ تا ٤٥ درصد در سال‌های قبل از این رکود، «مانده تسهیلات بانکی» در اختیار بخش مسکن است؛ یعنی به حدی متقاضیان مسکن وجود دارند که از بانک وام بگیرند و به جای اینکه اجاره مسکن بدهند به طور طبیعی اقساط مسکن را می‌پردازند؛ یعنی عمده مشتری بانک‌ها انگار کسانی هستند که می‌خواهند مسکن بخرند. درحالی‌که در جامعه ما در آن زمان این عدد پنج، شش درصد بیشتر نبود.
 
هر کسی هم نتوانست اقساط را پرداخت کند، بانک ملک را تصرف کرده و در اختیار متقاضی دیگری با همان تسهیلات قرار می‌دهد. در این رابطه برنامه مسکن مهر با عنایت به اینکه بانک‌ها را درگیر کرد، می‌تواند نکته مثبتی باشد، اما درواقع امر درگیر‌کردن سیستم بانکی با برنامه مسکن، حرکتی مصنوعی است؛ یعنی این‌طور نبوده که بانک‌ها مسیر استفاده تسهیلاتشان را عوض کنند، به‌جای اینکه به مشتریان میلیاردی و کلان‌سرمایه‌دارها وام دهند یا حتی به سهام‌دارهای خودشان وام دهند، این پول را به سمت پروژه‌های ساخت‌و‌ساز مسکن و امثالهم برگردانند؛ بلکه سیستم بانکی را ملزم کرده که از طریق چاپ اسکناس و دست‌کاری‌ها در نظام بانکی منابع فراوان پولی را به پروژه‌های مسکن مهر تزریق کند که نتیجه‌‌اش تورم گسترده‌ای بود که شکل گرفته است. این تئوری نکته مثبت دارد، اما شیوه عملکرد بسیار مخرب بوده است.
 
حباب قیمت زمین شهری باید حذف شود
 
بند یازدهم از مباحث این است که برنامه بلندمدت مسکن در یک دهه ٢٠ ساله باید در مسیر کاهش هزینه تولید ساختمان پیامی داشته باشد و برگ برنده‌‌ای رو کند. اینجا می‌توانیم در مورد صنعتی‌سازی بحث کنیم. ساخت‌وساز از صورت سنتی خارج شود و استفاده از مصالح جدید با فناوری‌های جدید برای ارزان‌کردن قیمت مسکن در دستور کار قرار گیرد، به‌گونه‌ای که متقاضیان کم‌بضاعت هم بتوانند مسکن ارزان‌قیمت را خریداری کنند. اینجا به عبارتی بحث این است که کاهش هزینه تولید مسکن باید از طریق صنعتی‌سازی اتفاق بیفتد. کار دیگری که در جامعه ما باید شکل بگیرد این است که حباب قیمت زمین شهری در کشور باید حذف شود. قیمت زمین شهری در جامعه ما در مقیاس عظیمی بالا رفته است.
 
برنامه دولت دوازدهم در بخش مسکن و زمین
 
دولت دوازدهم اگر بخواهد برنامه جامع و بلندمدت برای مسکن طراحی کند، یکی از اولین قدم‌هایش باید این باشد که به فکر کاهش قیمت زمین شهری و خارج‌کردن آن از بازار تجارت عظیمی که شکل گرفته و باعث افزایش قیمت شده، شود. امروز متوجه شدم وعده‌هایی در رابطه با افزایش تسهیلات مسکن داده می‌شود. در این رابطه باید این نکته را گفت که اگر در کشوری ببینیم یک‌سری سرمایه‌گذار کالایی مثل روغن نباتی را احتکار کرده و قیمت را بالا برده‌اند، با احتکار مبارزه می‌کنیم یا به خریداران بالقوه روغن نباتی که پول ندارند این کالا را بخرند، وام می‌دهیم که روغن نباتی گران‌قیمت بخرند. اگر به اینها برای خرید روغن نباتی وام بدهیم، برنده این وام چه کسی است؟ مصرف‌کننده روغن نباتی یا احتکارکننده؟ قاعدتا احتکارکننده سود می‌برد. افزایش وام مسکن نقشی از این نوع دارد. در درجه اول برنده این اتفاق کسانی هستند که قبلا در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند یا اشخاص و نهادها و بنگاه‌ها هستند. بخش مهم دارایی شهری در اختیار این مجموعه است. اگر قیمت زمین شهری بالا باشد، قیمت دارایی‌های آنها حفظ می‌شود. درحالی‌که برای کاهش هزینه تولید برای مسکن باید صنعتی‌سازی و انبوه‌سازی اتفاق بیفتد و با نظارت و مدیریت بهتر، قیمت تمام‌شده مسکن کاهش پیدا کند. در این رابطه هرچند برنامه مسکن مهر این نگاه را داشته که هزینه تولید کاهش پیدا کند و برای این کار، به این نکته توجه کرده که گرانی قیمت زمین، عامل افزایش قیمت مسکن است، اما راهش این نبود که در بیابان‌ها به مردم زمین بدهیم که بسازند و بعد هم دیگر نتوانند به شهر برگردند.
 
باید در همان زمین‌های شهری و بافت‌های فرسوده این کار را انجام می‌دادند. از طرف دیگر کاهش هزینه تولید غیر از مسکن هم مورد توجه بود که متأسفانه نگاهی که انتخاب شده به کاهش قیمت مسکن و هزینه تولید مسکن به این ترتیب بوده که مثلا مصالح کمی در مجتمع‌ها استفاده شده و با کمترین امکانات و رفاه ممکن برای کارکنان ساخته شوند، حتی سازنده جای لوله بخاری را هم متعهد نشده باشد که قیمت کم شود. به‌عبارتی با یک نوع اقدام تخریبی، هزینه تولید مسکن را در مسکن مهر پایین آوردیم، نه به صورت اصولی. نکته دوازدهم، مهار تقاضای سفته‌بازانه و واسطه‌گری است. مثل هر کالای دیگری باید بازار مسکن را ساماندهی کنیم به‌گونه‌ای که تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان واقعی در آن باشند و کسی به نیت احتکارکردن وارد این بازار نشود. هرچند برنامه مسکن مهر در کل کشور چنین کاری نکرده، اما در حوزه واگذاری‌ها، ماهیت این برنامه نبود واسطه‌بازی بوده است. نکته سیزدهم، تقویت بخش خصوصی سازنده و کاهش نقش دولت است. به‌عبارتی، زمانی در کشور ما بوده که مشکل مسکن داشتیم و قرار بود مسکن ساخته شود.
 
برنامه جامعی که تهیه می‌شود قاعدتا باید در این مسیر برود که ممکن است دولت در ابتدا نقش بیشتری داشته باشد، اما باید به‌تدریج نقش دولت کاهش پیدا کند. به‌گونه‌ای‌که دولت با سربلندی اعلام کند در زمان شروع برنامه، سهم دولت در بخش مسکن فلان ‌قدر درصد بوده و الان سهمش کاهش پیدا کرده و بخش خصوصی این کار را انجام می‌دهد. بنا نیست بخش مسکن برای همیشه وبال گردن دولت باشد و دولت‌ها مدام با سهمی رو به فزونی در رابطه با تعهدات خودشان این کار را انجام دهند. در این رابطه می‌بینیم دولت از ابتدا به‌طور جدی در قضیه مسکن مهر وارد شده؛ به عبارتی نقش دولت در تأمین مسکن را افزایش داده و این افزایش هم پررنگ‌تر شده. به عبارتی دولت یک‌سری برنامه‌ها و تعهدات گسترده را برای دولت‌های بعدی ایجاد کرده و باعث شده دولت‌های بعدی مجبور به ادامه آن پروژه باشند. مسکن مهر دراین‌زمینه نمره منفی دارد چون در مسیر برعکس حرکت کرد. عنوان آخرین مورد، «ساماندهی اقدامات انسانی» است. یک توان عظیم و انگیزه قوی در جامعه وجود دارد برای حضور در فعالیت‌های اجتماعی و انسان‌دوستانه که باید ساماندهی شود.
 
اگر ساماندهی نکنیم این فعالیت به سمت برگزاری مراسم مذهبی می‌رود. افراد خیری می‌بینیم که مثلا می‌خواهند کار خیر انجام دهند در اعیاد مذهبی، هزینه گزافی را به عنوان ریخت‌وپاش صرف می‌کنند. نباید در جامعه‌ای که امکانات عظیمی به صورت فعالیت‌های خیرخواهانه و انسان‌دوستانه می‌تواند تقویت شود، در چنین مسیری وارد شود. سال‌هاست در جامعه «خیران مدرسه‌ساز» فعالیت می‌کنند. تشکیلاتی به نام «خیران مسکن‌ساز» هم در این سال‌ها شکل گرفته؛ اما حضور محسوسی در جامعه ندارد. اگر دولتی بخواهد برنامه بلندمدت برای مسکن به‌ویژه در کشوری مثل ایران با همه کاستی‌های موجود، داشته باشد، باید در این رابطه حرفی برای گفتن داشته باشد و افراد خیر را تشویق کند. نیکوکاری را تشویق کند که خیلی از هزینه‌هایی که به اشکال نامناسب به عنوان خیرات صرف می‌شود، به سمت ساخت مسکن برای افراد نیازمند صرف شود.

دعوا بر سر طرحی که قیمت مسکن را 6 برابر کرد!‍

خبرگزاری ایسنا: به نظر می‌رسد دو نفر از شش کاندیدای ریاست جمهوری قصد دارند با رفتن در قالب مدافعین مسکن مهر، سبد رای متقاضیان این طرح به قول عباس آخوندی «اقتصادبرانداز» را به سمت خود جلب کنند.

کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم تا کنون به جای ارایه برنامه راهبردی در بخش مسکن، بیشتر روی نقاط ضعف اقتصاد از جمله معیشت و اشتغال دست گذاشته‌اند. با این حال ابراهیم رییسی در روزهای قبل دفاع نیم بندی از دیابتی ترین طرح دولتهای نهم و دهم تحت عنوان مسکن مهر داشت تا نشان دهد به سبد رای خانواده های در انتظار مسکن مهر چشم دوخته است. او گفت «به جای رفع مشکلات، مسکن مهر را تعطیل کردند». رییسی در جریان مناظره ها نیز برنامه مشخصی درباره مسکن ارایه نکرد و بیشتر به توضیح واضحاتی همچون نیاز سالیانه کشور به یک میلیون مسکن پرداخت.

محمدباقر قالیباف هم که تا قبل از مناظره صحبت خاصی درباره مسکن ارایه نکرده بود، در جریان صحبتهای خود درباره بحث مسکن در مناظره اول سعی کرد از گارد بسته خود درباره عدالت اجتماعی خارج نشود. صحبت مکرر شهردار تهران درخصوص ۹۶ درصد از مردم و مرتبط کردن آن با بحث مسکن حاکی از آن بود شهردار تهران قصد دارد آرای موسس مسکن مهر که رد صلاحیت شده را به سوی خود جلب کند. اما او نشان داد حداقل تا کنون برنامه خاصی برای تامین مسکن اقشار مختلف جامعه ترسیم نکرده است. قالیباف بدون اینکه به انتقادهای مکرر از تاثیر تراکم فروشی بر آلودگی هوای تهران و ترافیک یا تبدیل شدن پهنه سبز مناطق ۴ و ۲۲ به جنگل آهن داشته باشد، گفت: «الان بیش از ۳ میلیون مسکن خالی در کشور داریم. چرا خالی است؟ کجاست؟ متعلق به چه کسانی است؟» با این حال شهردار تهران نگفت که بخش قابل توجهی از ۴۹۰ هزار خانه خالی تهران همان خانه های لوکسی هستند که شهرداری مجوزش را به پولدارها داده تا از طریق فروش حق نفس کشیدن شهروندان به نفع شهرداری، باغات تهران را به آسمانخراش تبدیل کنند.