چرا رشد اقتصادی پسابرجام ملموس نیست؟

خبرآنلاین:  یک کارشناس اقتصادی معتقد است" درک و حس مردم نمی‌تواند و نباید مبنای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی یا قضاوت درباره درستی یا نادرستی توافقاتی مانند برجام قرار بگیرد، چرا که در اکثر مواقع در حوزه اقتصاد جامعه نگاهی کوتاه‌مدت و کم عمق به آثار سیاست‌های اقتصادی و سیاسی دارد".

ادعای ناملموس بودن آثار برجام همچنان یکی از دستاویزهای منتقدان و مخالفان دولت برای کم ارزش و حتی زیان‌بار معرفی کردن این توافق است. علاوه بر این بهانه‌جویی‌ها، اشتباه محاسباتی در برخی زمینه‌ها به بزرگنمایی یا منجی‌نمایی برجام برای حل تمامی مشکلات اقتصادی کشور اعم از ساختاری و غیرساختاری دامن زده است.

ضرورت تفکیک مشکلات اقتصاد کشور و تأکید بر واقع‌نمایی سطح اثرگذاری برجام از جمله مواردی است که یوسف حسن‌پور کارشناس ارشد مرکز مطالعات بازگانی در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین بر آن تأکید دارد. به اعتقاد وی پالایش و تصحیح انتظارات عمومی نسبت به برجام، روشن‌تر شدن آثار این توافق را به دنبال خواهدداشت.

حسن‌پور گفت:"بخش صنعت در ایران پیوند مستحکمی با سایر بخش‌های اقتصادی دارد بنابراین وقتی رشد اقتصادی در بخش صنعت کمتر از یک درصد است طبیعتا نمی‌توان انتظار داشت، رشد اقتصادی به صورت مشهودی در اقتصاد کشور مشهود و ملموس باشد. به همین خاطر یکی از توصیه‌هایی که همواره به متولیان و مسئولان بخش صنعت کشور داشته‌ایم این است که تمرکز خود را از اتاق‌های بازرگانی به واحدهای کوچک تولیدی معطوف کنند چرا که تغییرات در این سطح از فعالیت‌های اقتصادی بسیار مشهودتر و ملموس‌تر است و به ایجاد انگیزه و امید برای ادامه کار در لایه گسترده‌تری از اقتصاد کشور کمک می‌کند".

به گفته وی دولت اگر پس از اجرای برجام، توجیه و ارتباط با بنگاه‌های کوچک را در اولویت قرار می‎‌داد قطعا می‌توانست تصویر بهتر و دقیق‌تری از نتایج برجام در اقتصاد و صنعت کشور ارائه دهد، چرا که تعداد فعالان مشغول در این بنگاه‌ها بسیار بیشتر از بنگاه‌های بزرگ است. این رویکرد ولی از سوی دولت دنبال نشد چرا که به اعتقاد من نگاه غالب در دولت، توجه و ارتباط با بنگاه‌های بزرگ است.

وی ادامه‌ داد: "درک و حس مردم نمی‌تواند و نباید مبنای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی قرار بگیرد چرا که در اکثر مواقع و موارد به خصوص در حوزه اقتصاد معمولا مردم تنها بخشی از مسائل را می‌بینند و به آنچه در کوتاه مدت بر معیشت آن‌ها تأثیر می‌گذارد توجه می‌کنند در حالی همه ما می‌دانیم که بسیاری از سیاست‌های اقتصادی به ظاهر خوب و مثبت که در کوتاه‌مدت به کام جامعه شیرین است در میان‌مدت آثار زیان‌بار فراوانی دارند و برعکس".

حسن‌پور به درک مردم از تورم اشاره کرد و گفت:"موضوع لمس و درک کاهش تورم از دیرباز برای جامعه به عنوان یک مسئله مطرح بوده‌است. من به خاطر دارم که از زمان ریاست‌جمهوری مرحوم هاشمی رفسنجانی این سؤال و انتقاد مطرح بود که اگر دولت می‌گوید تورم کاهش پیدا کرده چرا قیمت‌ها پایین نیامده‌است؟ همان زمان هم مسئولان دائما توضیح می‌دادند که کاهش تورم به معنای ارزان شدن نیست. هنوز اما بعد از گذشت حدود سه دهه جامعه ما درگیر همان اشتباه برداشت از مفهوم تورم است".

کارشناس مرکز مطالعات بازرگانی در ادامه‌ این گفت‌وگو به نوع انتظارات از برجام نیز اشاره کرد و گفت: "یکی دیگر از مشکلاتی که باعث شده آثار مثبت برجام تحت‌الشعاع قرار بگیرد، تعریف انتظارات نامرتبط برای برجام است. به عنوان مثال منتقدان دائما می‌گویند چرت مردم آثار برجام را در حوزه پولی و بانکی داخلی مشاده نمی‌کنند؟ این انتقاد به عقیده من از اساس اشتباه است. چرا که شبکه بانکی ما از مشکلات و نارسایی‌های درونی و داخلی فراوانی رنج می‌برد که نه تنها برجام بلکه گشایش‌هایی بسیار بزرگ‌تر از برجام نیز نمی‌تواند این مشکلات را حل کند و برطرف کردن آن‌ها نیازمند برنامه‌های بلندمدت و پرهزینه است.

 

روش‌های اعتبارسنجی در شبکه بانکی ما جایی ندارند و بانک‌ها نمی‌توانند برای پرداخت تسهیلات اعم از تسهیلات خرد یا کلان اهلیت اعتباری متقاضیان را بررسی کنند. در چنین شرایطی کاملا طبیعی است که توطیع اعتبارات بانکی به هیچ وجه بهینه نخواهدبود و مردم همواره از شبکه بانکی گلایه دارند. آیا رفع این نقص به برجام ارتباطی دارد؟ آیا ضعف شدید شبکه بانکی در تخصیص اعتبارات می‌توانست و باید با برجام برطرف می‌شد و نشده‌است؟ قطعا نه ولی متأسفانه حل همه این مشکلات تعمدا یا سهوا بر دوش برجام گذاشته شد".