مسکن اجتماعی؛ سرپناه کم درآمدها

حسین عبده تبریزی؛ اقتصاددان در یادداشتی درباره طرح مسکن اجتماعی در روزنامه ایران نوشت: مسکن اجتماعی مفهومی عام به معنای مسکن آن گروه از طبقاتی است که نمی‌توانند برای خودشان مسکن تأمین کنند.

 

قشری که نمی‌توانند به طور کامل اجاره پرداخت کنند یا اقساط‌‌شان را کامل بپردازند. مسکن اجتماعی هم در چارچوب برنامه‌های کلی تأمین اجتماعی باید جواب داده شود و در واقع موضوع بازار نیست.

 

وقتی بحث بازار در میان باشد طبیعتاً نگاه به مسکن، اقتصادی خواهد شد اما در خصوص مسکن اجتماعی نگاه تجاری و اقتصادی جواب نمی‌دهد و مستلزم این است که در برنامه‌ریزی‌ها نگاه اجتماعی به آن داشت. بر همین اساس است که نهادهای عمومی حمایتی متولی مسکن اجتماعی می‌شوند. در واقع، از آنجایی که بازار نمی‌تواند مشکل بخشی از کم درآمدها را حل کند، باید مشکلات‌‌شان در چارچوب برنامه‌های عمومی تأمین اجتماعی حل شود. در واقع در روز اول قرار بود مسکن مهر هم مسکن اجتماعی برای 150 هزار نفر باشد اما تبدیل به مسکن متفاوتی شد. مسکنی که در آن دولت وارد حوزه ساخت شد. عملاً این طرح 150 هزار نفری بدون انجام کار کارشناسی تبدیل به ساخت 2 میلیون واحد مسکونی شد. اما طرح مسکن اجتماعی، بیشتر مسکن اجاره‌ای است که از طریق طرح‌های خیریه‌ها و شهرداری‌ها، دولت از مردمی که نمی‌توانند به طور کامل اجاره پرداخت کنند، حمایت می‌کند. آنچه هم در قالب کمک هزینه برای خانوارهای کم درآمد در قالب ابلاغیه رسمی آمده است هم در این راستاست.

 

در دولت یازدهم، مسأله مسکن مهر و مشکلات آن روی دست دولت باقی مانده بود. از طرفی مانند گذشته دولت نمی‌خواست پول‌های بی‌پشتوانه چاپ کند. اندک منابع هم سهم مسکن مهر شد و عملاً طرح مسکن اجتماعی غیر از مقداری که برای توزیع مسکن روستایی کمک شد، بودجه اجرا نداشت. در این سه ساله حتی منابع سازمان ملی زمین و مسکن هم که می‌بایست مصارف توسعه‌ای داشته باشد برای حل مشکلات واحد‌های مسکن مهر و همچنین ساخت زیربناها و آماده‌سازی کلی آنها صرف شد. بنابراین عملاً بودجه‌ای در اختیار دولت برای اجرای کامل این طرح وجود نداشت. مسئولان امر هم چند بار از اجرای مسکن اجتماعی با تأمین اعتبار خبر داده بودند. باید به بودجه‌های آتی امیدوار باشیم و عملاً اجرایی شدن این طرح، به یک سال آینده موکول می‌شود.

 

بخشی از افرادی که الان دولت یازدهم باید از آنها حمایت کند، بد مسکن‌ها هستند. حدود 19 میلیون نفر در مسکن‌هایی زندگی می‌کنند که کیفیت‌شان مناسب نیست و نمی‌توانند خودشان برای بازسازی این اماکن اقدام کنند. سمت و سوی مسکن اجتماعی به سمت حل مشکل بدمسکن هاست.

 

طی سال‌های گذشته به جای حل مشکل بدمسکن‌ها، منابع در ساخت مسکن‌های لوکس هزینه شده و شرایط سخت امروزی را ایجاد کرده است. قطعاً اجرای مسکن اجتماعی منابع سنگینی نیاز دارد. کشور در ساخت مسکن لوکس هزینه زیادی کرده و حالا آنها خالی مانده‌اند. این مسکن‌ها در شهرهای بزرگ قابل فروش نیستند و پول‌شان آزاد نمی‌شود.

 

بانک‌ها هم زیر فشار هستند و از منابع ساختمانی طلب زیادی دارند. درچنین شرایطی به مسکن کوچک برای حل مشکل بدمسکن‌ها نیاز داریم. بر اثر سوء مدیریت، منابع را خرج مجموعه‌های گران قیمت تجاری کردند و آنها الان خالی هستند. اگر یک دهم این منابع صرف مشکل بدمسکن‌ها می‌شد، تا الان بخش زیادی از مشکلات‌شان حل شده بود.