اقتصاد ایران در آزمون یکسان‌ سازی‌ نرخ‌ ارز

خبرآنلاین: سند مالی دولت در حالی آخرین مراحل برای نهایی شدن راطی می کند که قیمت نفت و دلار در روزهای بررسی لایحه بودجه سال آینده تغییراتی جدی را تجربه کرده است.

 

در شرایطی که نرخ دلار مبادله ای دلار این روزها به 3500 دلار نزدیک شده است، برخی گمانه زنی ها ازتعیین این نرخ برای دلار مبادلاتی در سال آینده حکایت دارد.

نرخ هر دلار نیز در بازار آزاد از چهار هزار تومان عبور کرده است که بر این اساس برخی تحولات بازارهای بین المللی را از یک سو و افزایش تقاضا برای سفر و واردات در نیمه دوم سال را در این امر دخیل می دانند.

دولت برنامه یکسان سازی نرخ ارز را در دستور کار دارد اما هنوز زمانی برای اجرایی شدن این برنامه تعیین نکرده است. گمانه زنی ها دلالت بر آن دارد که جدی بودن دولت در اجرای برنامه یکسان سازی نرخ ارز در افزایش قیمت دلار موثر بوده است.

در صورت اجرای قانونی یکسان سازی نرخ دلار، دلار مبادله ای از معادلات اقتصادی ایران حذف و ارز تک نرخی مبنای عمل قرار خواهد گرفت.

طبق پیش بینی های صورت گرفته در قانون برنامه ششم توسعه، نرخ دلار در سال 1397 باید محور 3400 تومان باشد.

 

قیمت دلار در یک دهه گذشته تغییراتی جدی را تجربه کرده است.

 

هر چند در سال های متوالی تورم ریالی در ایران در نرخ دلار انعکاس نیافته است، اما در رفتن لنگر نرخ ارز در آغازین سال های دهه نود، جهشی ناگهانی را در این بازار به وجود آورد. تشدید تحریم ها مهمترین دلیل افزایش ناگهانی قیمت ارز در این دوره زمانی اعلام شده است.

بیشترین جهش قیمت دلار به این ترتیب در سال 1392 اتفاق افتاد . در آخرین لایحه بودجه ای که از سوی دولت دهم ارائه شد نرخ دلار از 1126 تومان به 2450 تومان افزایش یافت.

دولت یازدهم افزایشی آرام و بطئی در نرخ دلار مبادله ای را در دستور کار قرار داد و حالا در اولین لایحه پیشنهادی دولت دوازدهم ، میزان افزایش این نرخ ، کمی بیش از سال های گذشته رد نظر گرفته شده است.

اقتصاد ایران در چهار سال گذشته وضعیت مناسب تری را نسبت به سال های قبل تجربه کرده است و بسیاری از کارشناسان بر این اعتقادند که در چنین شرایطی ضرورت دارد دولت دست به جراحی هایی در عرصه اقتصاد زده و شرایطی مساعد تر را برای آینده اقتصاد ایران لحاظ نماید.

نمودار اول نشان دهنده میزان نرخ دلار در بودجه های سالیانه طی یک دهه اخیر است. اعداد مطرح شده برای سال 1397 البته در دو جدول قطعی نیست.

 

قیمت نفت

نفت، یکی از مهمترین منابع تامین کننده ارز در ایران نیز جایگاه ویژه ای در بودجه ایران دارد . اقتصاد ایران صد سالی است که پس از ظهور نفت، تاثیراتی جدی را از قبل تغییرات قینت نفت در بازار جهانی به خود می پذیرد.

قیمت نفت در سال های اخیر کاهشی قابل توجه را نسبت به سنوات گذشته ، خصوصا آغازین سال های دهه نود شاهد بوده است. کاهش قیمت نفت سبب شده است در سال های 1394 و 1395 قیمت در نظر گرفته شده نفت در این دو سال روندی کاهشی را شاهد باشد.

بر این اساس قیمتی که برای هر بشکه نفت در بودجه در نظر گرفته شده است در محدوده 50 دلاری قرار دارد.

 

قیمت نفت در بازارهای جهانی نیز در همین محدوده است و توافق اوپک و غیر اوپک که با همراهی روسیه نتیجه ای مناسب در برداشت در حراست از محدوده قیمتی و پیشگیری از سقوط آن بسیار موثر واقع شد. برخی بر این اعتقادند که تمدید این توافق به هیچ روی دور از ذهن نیست و به این ترتیب می توان انتظار قیمت هایی بالاتر از این رقم را نیز در سال آینده میلادی داشت.

اقتصاد ایران اما در سال های اخیر برنامه ای جدی برای کاهش وابستگی به نفت را در دستور کار قرار داده است و این مهم در بودجه سال آینده نیز در نظر گرفته شده است. نمودار شماره دو نیز قیمت نفت در لوایح بودجه سنواتی را طی یک دهه اخیر نشان می دهد. بالاترین قیمت نفت در بودجه به سال 1393 و کمترین به سال 1395 اختصاص داشته است.