قدمهای آهسته خودروسازی در پساتحریم
روزنامه دنیای اقتصاد: با گذشت بیش از یکسال از لغو تحریمهای بینالمللی و
پس از آن امضای اولین تفاهمنامه خودرویی، کارشناسان وضعیت جذب سرمایه
خارجی و سرعت پیشرفت قراردادهای خودرویی را براساس انتظارات مشتریان و
دستاندرکاران صنعت خودرو، مثبت ارزیابی نمیکنند.
برجام در تاریخ
27 دیماه سال گذشته به امضا رسید و کمی بعد از آن با سفر رئیسجمهور به سه
کشور اروپایی اولین تفاهمنامه خودرویی میان ایران خودرو و پژو در فرانسه
به امضا رسید؛ امضای این قرارداد در دوره پساتحریم موجب شد امیدها نسبت به
تغییر فضای اقتصادی کشور از یکسو و توسعه صنعت خودرو از سوی دیگر افزایش
پیدا کند. بر همین اساس نیز بسیاری از کارشناسان با این دیدگاه که برجام
فصل جدیدی در توسعه روابط خودروسازان ایرانی و خارجی ایجاد میکند، برجام
را نقطه عطفی در تغییر و تحولات صنعت خودرو کشور ارزیابی میکردند. حال در
شرایطی که بیش از یکسال از اجرایی شدن برجام و لغو تحریمهای بینالمللی
میگذرد و دو قرارداد جوینت ونچر یعنی قرارداد ایران خودرو و پژو و قرارداد
سایپا و سیتروئن و یک تفاهمنامه بین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران
(ایدرو) و رنو به امضا رسیده، اما آنگونه که از اظهارات برخی کارشناسان
میتوان دریافت این است که شرایط بنا بر انتظارات کارشناسان و
دستاندرکاران صنعت خودرو پیش نرفته است؛ بهطوریکه کارشناسان معتقدند،
بهرغم آنکه طی یکسال گذشته تلاشها و مذاکرات بسیاری برای امضای قرارداد
با شرکای جدید صورت گرفت، اما روند جذب سرمایه خارجی در خودروسازی براساس
انتظارات پیش نرفته است.
در این بین یکی از انتقادات به حرکت
لاکپشتی قراردادهای خودرویی برمیگردد و اینکه خودروسازان با وجود امضای
دو قرارداد هنوز اقدام عملی در زمینه عرضه خودروهای مشترک آن هم در آینده
نزدیک انجام ندادهاند. این انتقاد در حالی مطرح است که هماکنون تنها شرکت
ایکاپ خط تولید خودرو 2008 خود را راهاندازی کرده و قرار است در اسفندماه
سال جاری نخستین تولیدات خود را روانه باز کند. اما در این میان، خبری از
دیگر محصولات دیگر این شرکت و همچنین خودروهای سیتروئن و رنو نیست. اما
بهرغم وجود چنین انتقاداتی برخی دیگر از کارشناسان معتقدند خودروسازان
براساس توان و وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور توانستند به انتظارات شکل گرفته
در خصوص جذب سرمایه خارجی در خودروسازی و آن هم در مدت زمانی اندک، پاسخ
دهند. بر همین اساس، آنها معتقدند یکی از مسائل مهم در عدم پیشرفت
خواستهها براساس انتظارات، شرایط سیاسی و اقتصادی حاکم بر کشور است که
بهعنوان موانع جدی برای حضور سرمایهگذاران خارجی شناخته میشود. بنابراین
صنعت خودرو نیز همسو با شرایط اقتصادی و سیاسی کشور توانسته برنامههای
خود را دنبال کند. با توجه به اظهارات این دسته از کارشناسان مشخص میشود
که خودروسازان تلاش لازم برای بهرهبردن از ظرفیت برجام و لغو تحریمهای
کشور را به کار بردند اما بهدلیل برخی از موانع همچون فضای نامناسب
کسبوکار، عدم کاهش ریسک سرمایهگذاری در ایران و باقی ماندن برخی از
تحریمها، برنامه این شرکتها براساس اهداف مورد نظر پیش نرود.
اثر برجام بر صنعت خودرو
مسوولان
شرکتهای خودروساز در یکسال گذشته تلاش کردند تا با جذب سرمایه خارجی به
توسعه زیرساختها و توسعه محصول در شرایط جدید بپردازد. موضوعی که موجب شد،
خودروسازان مذاکرات بسیاری را با شرکای قدیمی و جدید خود آغاز کنند. با
وجود این نظرات متفاوتی نسبت به اثر برجام در صنعت خودرو وجود دارد. در این
بین همه کارشناسان متفقالقول تاکید دارند که برجام توانسته زمینههای
لازم برای تغییر و تحول در صنعت خودرو کشور را ایجاد کند؛ بهطوریکه صنعت
خودرو یکی از بخشهای اثرپذیر اقتصاد کشور از ناحیه برجام بوده است و امضای
دو قرارداد و یک تفاهمنامه از یک سو و رشد 40 درصدی تولید خودرو از سوی
دیگر از جمله آثار مثبتی است که میتوان به آن اشاره کرد.
مقصر کیست؟
بهرغم آنکه کارشناسان معتقدند خودروسازان باید سرعت عمل خود را در اجرای قراردادها افزایش دهند تا بتوانند زمینههای لازم برای توسعه صنعت خودرو را ایجاد کنند و مشتریان خودرو از این موضوع منتفع شوند، اما بهنظر میرسد که مقصر این موضوع بیش از آنکه خودروسازان باشند، شرایط شکل گرفته اقتصادی و سیاسی کشور است. در این زمینه، یکی از مدیران شرکتهای خودروساز در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به اینکه برجام شرط لازم برای توسعه صنعت خودرو است نه شرط کافی، میگوید: اثر برجام بر جذب سرمایه خارجی در صنعت خودرو کشور در مقایسه با استانداردهای جهانی بسیار کم بوده، اما در صورتی که با شرایط کشورمان بخواهیم به این موضوع نگاه کنیم نمره خوبی به آن داده میشود.وی ادامه میدهد، صنعت خودرو ایران تجربه کافی در مشارکت با خودروسازان جهانی را نداشته و تنها تجربهاش قرارداد X90 بود که آن هم در دولت نهم و دهم به کلی از بین رفت؛ بنابراین سرعت اجرای قراردادها نیز با توجه به بیتجربه بودن صنعت خودرو مطلوب است. وی با اشاره به اینکه فضای اقتصادی و سیاسی کشور اثر جدی بر پیشبرد برنامهها دارد، میگوید: متاسفانه انتظار اینکه به یکباره همه مشکلات کشور برطرف شود و برجام بتواند شرایط را به کلی تغییر بدهد با دید علمی و منطقی همخوانی ندارد؛ چراکه هنوز کشور در مرحله عبور از آثار تحریمهاست و نیازمند زمان بیشتری است که قطعا صنعت خودرو نیز از چنین شرایطی تاثیر میپذیرد.